Tunnels

(Beeldtitel: Het tunnelverhaal in vogelvlucht. Een animatie.) VOICE-OVER: Nederland heeft veel tunnels waar u waarschijnlijk regelmatig doorheen rijdt. Rijkswaterstaat beheert 20 van deze tunnels. De overige tunnels worden beheerd door andere overheden zoals gemeenten en provincies. Als tunnelbeheerder zorgen we ervoor dat de tunnels veilig en betrouwbaar zijn en goed werken. Daarvoor volgen we de strenge veiligheidseisen van de Nederlandse Tunnelwet. Deze wet bestaat nog niet zo heel erg lang. U herinnert zich misschien nog wel de verschrikkelijke tunnelbranden in de Alpen eind jaren 90 en begin 2000, waarbij veel doden vielen. Toen waren de veiligheidseisen voor een tunnel nog niet vastgelegd in de wet. De EU-landen wilden koste wat kost zulke rampen in de toekomst voorkomen. Daarom heeft het Europees Parlement een Europese richtlijn opgesteld. De Nederlandse overheid heeft de Europese richtlijn vertaald naar de Tunnelwet. Daarin staat aan welke veiligheidseisen de Nederlandse tunnels moeten voldoen. De Tunnelwet is op sommige punten strenger dan de Europese richtlijn omdat er dagelijks enorm veel verkeer door onze tunnels rijdt. Als tunnelbeheerder onderhouden we onze tunnels goed en zorgen we ervoor dat veiligheidsvoorzieningen zoals ventilatiesystemen, vluchtdeuren, verlichting camera's en luidsprekers goed werken. Wegverkeersleiders houden al onze tunnels 24 uur per dag, 7 dagen per week vanuit verkeerscentrales in de gaten. Dit doen zij met behulp van camera's en detectiesystemen. Dus mocht er in een tunnel toch een keer een onveilige situatie ontstaan bijvoorbeeld door een ongeluk dan kunnen we razend snel stappen nemen zodat weggebruikers zich in veiligheid kunnen brengen. Het kan zijn dat we hiervoor rijstroken moeten afsluiten de snelheid in de tunnel tijdelijk verlagen of de tunnel zelfs even helemaal afsluiten. Zo krijgen de nood- en hulpdiensten de ruimte. (Een luidspreker verschijnt.) Bij een ongeluk geeft de wegverkeersleider de weggebruikers instructies via de luidsprekers in de tunnel of een bericht via de autoradio. Bij brand zal hij de weggebruikers instrueren om de tunnel via de vluchtdeuren te verlaten. Ook kunnen weggebruikers zelf contact leggen met de wegverkeersleider via de noodtelefoon in de hulppostkast. Ook u kunt bijdragen aan veilige tunnels. Namelijk door altijd uw lichten aan te doen wanneer u door een tunnel rijdt voldoende afstand te houden tot de auto voor u en u aan de maximale snelheid te houden. (Auto's verlaten een tunnel.) Zo werken we allemaal hard aan veilige en betrouwbare tunnels. En met resultaat, want de Nederlandse tunnels behoren tot de veiligste van Europa. Prettig idee, toch, als u er volgende keer doorheen rijdt? (Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het beeld wordt geel met wit. Beeldtekst: Meer informatie? Kijk op rijkswaterstaat.nl/tunnels. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2020.) RUSTIGE MUZIEK DIE ZACHTJES WEGEBT

(Esteban, Rijkswaterstaatreporter:) ESTEBAN: Rijden door een tunnel, je staat er niet bij stil, maar dat gaat veranderen. Want veel tunnels in Nederland zijn inmiddels op leeftijd. De bouw van de oudste begon al in 1941. Veel tunnels zijn dus, net als onze wegen, sluizen en bijvoorbeeld aquaducten, toe aan vervanging, vernieuwing of renovatie. Daarvoor steekt heel technisch Nederland de handen uit de mouwen. En jij mag meekijken. Welkom bij: In de steigers. (Beeldtitel: In de steigers. De grond in geboord. Verkeer rijdt langs werkzaamheden een tunnel in en uit.) STEVIGE MUZIEK GEVOLGD DOOR DRUKKE MUZIEK Bij de Prinses Margriettunnel in Friesland zijn we op dit moment druk bezig. Hier zijn herstelwerkzaamheden aan de gang na een vervelend incident in 2022. ANNE VAN DER MEER: Het tunnelelement waar we op staan, kwam omhoog. Toen hebben we ruim tienduizend zandzakken in deze tunnel moeten rijden om hem te stabiliseren, om ervoor te zorgen dat hij niet nog meer omhoog zou komen. We hebben de tunnel zes weken moeten afsluiten en vervolgens zijn we begonnen met het herstel. De hele tunnel moeten we verankeren. Dat doen we in de vloer en in de zijwanden. ESTEBAN: En daar zijn maar liefst 1.450 grond- en wandankers voor nodig. ANNE: Dit zijn de grondankers. Je ziet verschillende lengtes liggen. De langste zijn ongeveer dertig meter. Deze worden straks in de tunnelvloer geboord. Op die manier gaan we de tunnel weer goed verankeren, zodat die niet meer omhoogkomt. Deze buis wordt vol met vet gespoten, zodat dit grondanker toch nog een beetje heen en weer kan, want een tunnel beweegt altijd. Dus vandaar dat we dat op deze manier doen. (Anne van der Meer, senior communicatieadviseur en coördinator Rijkswaterstaat:) ESTEBAN: Voor het aanbrengen van de wandankers is deze unieke steiger onmisbaar. Deze steiger is speciaal ontworpen voor deze klus. Op deze steiger staat een grote boorstelling, op rails. Daarmee rijdt hij dus van anker naar anker. Het is een hele zware machine, dus het moet een hele sterke constructie zijn. Dat zie je ook wel achter mij. ESTEBAN: En op die zware machine zit op twaalf meter hoogte André te werken, één van onze boormeesters. (André, boormeester:) ANDRÉ: Boormeester, ik houd daar niet zo van, maar ze moeten het een naam geven. We zijn wandankers aan het maken. We zijn nu op de diepte en nu pompen we 33 meter vol met cement. Als er dan bovenin cement uit komt, dan gaan we de binnenbuis trekken en dan doen we er een stop in, die de boel afsluit. Dan gaan we weer cement pompen en dan persen we het water uit het cement. ESTEBAN: En terwijl we hier zorgvuldig boren, kan hier het verkeer gewoon doorrijden. ANNE: Het is een belangrijke doorvoerroute, dus we hebben er alles aan gedaan om de tunnel zo snel mogelijk te openen voor het verkeer. Je ziet dat we nu aan deze kant aan het herstellen zijn. Aan de andere kant rijdt het verkeer. In de ochtend- en de avondspits is er wel enige vertraging, maar het verkeer kan doorrijden. Dat is belangrijk. ESTEBAN: Inderdaad, een afgesloten tunnel, daar wordt niemand blij van. En toch is het de komende jaren geregeld nodig. Hoe zit dat? Weten waaraan we werken: tunnels in één minuut. (Esteban loopt door een lege tunnel.) Nederland heeft 60 tunnels voor wegverkeer. Rijkswaterstaat beheert er 23. Of inmiddels al 24, want we openen in rap tempo nieuwe tunnels, zoals deze. En eigenlijk zit de Prinses Margriettunnel daar nog niet eens bij, want dat is een aquaduct. Wereldwijd gaan tunnels meestal door bergen, maar hier natuurlijk niet. Hier gaan ze vaak door of onder water. Dat brengt uitdagingen met zich mee. Een tunnel bouwen is één ding, maar hij moet wel voldoen aan onze strenge veiligheidsregels. Daar hebben we sinds 2006 een speciale tunnelwet voor. Die veiligheidseisen zijn in Nederland nog strenger dan in de rest van Europa. Veel van onze tunnels zijn op leeftijd en worden de komende jaren gerenoveerd. Alleen in Zuid-Holland al acht stuks. Dat gaat voor hinder zorgen. Maar uiteindelijk houdt het Nederland veilig en bereikbaar. (De Prinses Margriettunnel vanuit de lucht.) Terug naar de Prinses Margriettunnel. Om de tunnel te verstevigen, gaan er dus een hoop ankers de grond in. Dat gaat met behulp van... sluizen? PAUL LITJENS: Die machine maakt de grondankers die we hier gebruiken, om de bak op z'n plek te houden. Dat is nodig omdat hij anders omhoogkomt. Alleen, als we die grondankers maken, dan moeten we een gat maken in de vloer, en als we daar geen sluizen op zetten, die je hier ziet, dan komt er een fontein water omhoog van 10, 15 meter en dat kunnen we niet hebben. Dus we maken eerst een sluis, die zorgt tijdelijk dat het gat in de vloer dicht kan, om er vervolgens een stalen staaf in te laten zakken die we met beton omhullen en uiteindelijk het grondanker vormt waarmee we de bak op z'n plek houden. Die sluisjes gebruiken we in principe vaker dan één keer. We hebben iets van 100, 150 van dit soort sluisjes die we vooraf kunnen neerzetten, zodat die machine langs kan trekken, een soort treintje, noemen we dat. (Paul Litjens, technisch manager Rijkswaterstaat:) We maken ongeveer vier, vijf ankers op een dag, het echt boren. Maar daarmee is het grondanker nog niet klaar, want we hebben 22 stappen nodig om een grondanker te krijgen dat helemaal vastzit aan de vloer. Dus we moeten ook nog betonwerk maken, aanstorten. Het echte boren is vier, vijf per dag. Het is technisch interessant, omdat we werken in een bestaande constructie, die dus al vijftig jaar oud is, die kan niet meer zo veel hebben als een nieuwe constructie. We moeten voorzichtig te werk gaan, omdat we gaten maken in de vloer, en als we die niet goed afdichten, komt er heel veel water omhoog. Daarnaast rijdt er verkeer naast de werkzaamheden, dus we hebben een heel beperkte ruimte. Dat alles samen maakt het iets wat we nog nooit eerder gedaan hebben (Bij de tunnelwand staat de steiger.) en wat we nu hier dus voor het eerst aan het doen zijn. ESTEBAN: Tijdens dit unieke project houden we de tunnel scherp in de gaten met behulp van dit bijzondere apparaat. ANNE: Met het apparaat kunnen we meten of er beweging in de tunnel zit. Dus we hebben over de volledige lengte van de tunnel spiegeltjes aangebracht. In het apparaat zit een laser, die straalt die spiegeltjes aan. Daarmee kun je nauwkeurig meten of er beweging wordt geconstateerd. Dat hebben we een aantal keer gehad. Dat was een reden om extra ballast aan te brengen. Ook elders in het land hebben we tunnels waar we dit systeem hebben aangebracht, waarbij we die tunnels 24/7 in de gaten kunnen houden. (Op de steiger zijn mensen druk aan het werk.) Dus als er beweging is, kunnen we onmiddellijk ingrijpen. ESTEBAN: De Prinses Margriettunnel gaat eerder open dan gepland. Dus is er straks weer letterlijk en figuurlijk licht aan het eind van de tunnel. De rest van Nederland staat nog volop in de steigers. Waar de volgende aflevering over gaat? (Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het beeld wordt geel met wit. Beeldtekst: Meer informatie? Kijk op rijkswaterstaat.nl/grootonderhoud. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2025.) Daar moet ik nog een bruggetje voor bedenken.