Een animatie. Beeldtitel: Open Monumentendag 2021, met blauwe letters. Op een geel geblokte landkaart van Nederland op een witte achtergrond, verschijnt op zijn locatie een foto van de Velsertunnel met zijn naam in blauwe letters. Er wordt ingezoomd op die locatie en er verschijnt een kanaal waarover opeenvolgend drie klassieke schepen verschuiven. MANNENSTEM: ‘Het Noordzeekanaal werd in 1876 geopend en was dé uitkomst voor het groeiende scheepvaartverkeer. Maar het wegverkeer was minder blij.’ Bij het kanaal verschijnt een hinnikend paard dat een koets trekt. MANNENSTEM: ‘Gelukkig was ik daar. Aangenaam, ik ben de Velsertunnel.’ Een foto van een dwarsdoorsnede van een betonnen tunnelelement met meerdere buizen. De naam ‘Velsertunnel’ verschijnt boven de foto met blauwe letters. De omtrek van het tunnelelement wordt geel gemarkeerd. MANNENSTEM: ‘Ze noemen mij ook wel de nestor van de snelwegtunnels.‘ Een blauw pictogram van een man met een hoge hoed en wandelstok valt van boven naar beneden, rechts van de foto. Het poppetje houdt zijn hand in zijn zij. Boven de foto van de tunnel loopt een jaartal op tot 1941. MANNENSTEM: ‘Niet zo gek ook, want ik stam uit 1941.’ Het oude poppetje verandert in een pictogram van een baby. MANNENSTEM: ‘Helaas werd mijn bouw wel al na een jaar gestaakt. ‘ Een hand geeft het stopteken. MANNENSTEM: ‘Door de Tweede Wereldoorlog werden bouwmaterialen schaars.’ Een aantal foto’s van vliegtuigen uit die tijd verschuift van rechts naar links waarna het volgende beeld afbeeldingen van bouwmaterialen en twee bouwkranen aan de ene kant van de oever toont. MANNENSTEM: ‘Gelukkig was ik geduldig. Want na de oorlog was de behoefte aan mij groter dan ooit.’ Aan de andere oever staat een politieagent met een klassiek stopbord en houdt een auto tegen, een klassieke eend. Een tweede eend komt aanrijden en toetert. MANNENSTEM: ‘Op 28 september 1957 werd ik eindelijk officieel geopend door niemand minder dan koningin Juliana.’ Een zwart-wit foto waarop een silhouet met geel is afgedekt. Boven de foto staat het jaartal 1957 in blauwe letters. Achter de figuur staan klassieke auto’s en veel toeschouwers. Een schaar knipt een lint door, waarna het gele silhouet verdwijnt en koningin Juliana zichtbaar wordt. Rondom de foto verschijnen vervolgens randen in de kleuren van de Nederlandse vlag. MANNENSTEM: ‘Dat kunnen niet veel tunnels zeggen. Wat ook niet veel tunnels kunnen zeggen, is dat ze een rijksmonument zijn.’ Een nieuw beeld van een officieel papieren document met de titel Rijksmonument. MANNENSTEM: ‘En dat heb ik allemaal te danken aan mijn bijzondere ventilatietorens.’ Een foto van vier hoge en vier lage torens met aan de top vijf lagen met grote ventilatiegaten rondom. Achter de foto verschijnen gele stralen. MANNENSTEM: ‘Ze worden ook wel de hyacinten genoemd, vanwege de looks.’ Bij de toppen van de toren verschijnen roze en blauwe hyacinten. De omtrek van twee torens wordt geel gemarkeerd. De hyacinten leunen naar rechts. MANNENSTEM: ‘Maar ook vanwege mijn route. Ik loop namelijk onder het Noordzeekanaal door tussen IJmuiden en Beverwijk vlak bij de Bollenstreek.’ Opnieuw de geel geblokte kaart van Nederland, met een foto van de Velsertunnel bovenop het kanaal. Een verkeersbord van IJmuiden met een blauwe stip verschijnt ten zuiden van het kanaal, gevolgd door een verkeersbord van Beverwijk en een blauwe stip, ten noorden van het kanaal. Een foto van rode tulpen markeert het gebied onder IJmuiden. MANNENSTEM: ‘Ben je benieuwd naar andere verhalen? Kom dan ter gelegenheid van Open Monumentendag digitaal bij mijn vrienden op bezoek.’ Een muiscursor in de vorm van een pijltje beweegt over meerdere locaties op de gele kaart van Nederland met foto’s van de monumenten: Vuurtoren Urk, Prinses Beatrixsluizen, Hollandsche IJsselkering, Stuw Borgharen, Haringvlietsluizen, Vuurtoren Hellevoetsluis, Vuurtoren Noordwijk. Het pijltje klikt vervolgens op de locatie van de Velsertunnel waardoor de foto ervan verschijnt. MANNENSTEM: ‘Je komt er dan ook meteen achter waarom ik nog steeds, ondanks mijn hoge leeftijd, een trots voorbeeld ben van een veilig, leefbaar en bereikbaar Nederland.’ Dan de aftiteling op een geel en wit vlak. Het blauwwitte logo van de Rijksoverheid staat bovenaan. Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Beeldtekst: Meer monumenten zien? www.rijkswaterstaat.nl/onzemonumenten. Een productie van Rijkswaterstaat, © 2021
Velsertunnel
De Velsertunnel is de oudste snelwegtunnel van Nederland. De tunnel valt direct op door de karakteristieke ventilatietorens bij de tunnel. Deze hoge ventilatietorens staan ook wel bekend als ‘de Hyacinten’, omdat de vorm van de gebouwen aan de plant doet denken.
Daarmee verwijzen ze naar de bollenstreek. De tunnel loopt namelijk onder het Noordzeekanaal door tussen IJmuiden en Beverwijk.
Nieuwe veilige infrastructuur
de Velsertunnel werd in 1957 geopend
In 1941 werd gestart met de bouw van de Velsertunnel. De Tweede Wereldoorlog zorgde er echter voor dat bouwmaterialen schaars werden. Een jaar later werd de bouw van de tunnel daarom gestaakt.
Na de oorlog kwam het leven langzaam weer op gang. Gemotoriseerd wegverkeer nam een flinke spurt. De noodzaak om voor dit wegverkeer een nieuwe en veilige infrastructuur aan te leggen, werd steeds groter. In 1952 werd de bouw van de Velsertunnel dan ook weer opgepakt. Op 28 september 1957, 5 jaar later, werd de tunnel dan eindelijk officieel geopend door koningin Juliana.
Bedienaars en politie
Vanaf de opening in 1957 werd de tunnel bediend vanuit een hokje tussen de twee tunnelbuizen onder de dienstgebouwen. Er waren permanent bedienaars en politie aanwezig om het verkeer in de tunnel in de gaten te houden en de tunnel te bedienen. Met de komst van camera’s is de bediening verplaatst naar boven in het dienstgebouw aan de zuidoever. In 1996 werd verkeerscentrale De Wijde Blik in gebruik genomen waardoor de tunnel nu op afstand wordt bediend.
Renovatie
Na jaren trouwe dienst, was de Velsertunnel in 2016 toe aan een opknapbeurt. Er kwamen onder andere nieuwe vluchtwegen en een nieuwe brandwerende laag. Tijdens de renovatie is ook de bunker naast het dienstgebouw aan de zuidoever, gebouwd in de Koude Oorlog, volledig afgesloten en bedekt met een laag grond. Deze bunker was bedoeld voor het personeel van de tunnel.
Bij een eventuele (atoom)aanval door de Russen konden ze daar langere tijd veilig schuilen. De dienstgebouwen en de 16 torens zijn in 2020 gerenoveerd. De torens verloren hierbij de functie als ventilatiesysteem. Toch blijven deze bijzondere torens, gebouwd in de vorm van hyacinten, van 15 en 30 m hoog een bijzonder herkenningspunt van de tunnel.
Feiten en cijfers
- Geopend in: 1957
- Lengte: 1.664 m (totaal), 768 m (gesloten deel)
- Hoogste hyacinten: 30 m
- Laagste hyacinten: 15 m
Animatie Velsertunnel
Meer zien van de Velsertunnel? Bekijk hieronder een beknopte geschiedenis.