Hoe gaat Rijkswaterstaat om met ethische vraagstukken rond IT?
Data die criminaliteit voorspellen of nieuwe technologieën die aangeven waar ongelukken gaan plaatsvinden. Klinkt futuristisch, toch? Niets is minder waar. Het gebeurt namelijk al en kan leiden tot ethische vraagstukken. Hoe gaat Rijkswaterstaat hiermee om?
Het gebruik van nieuwe informatietechnologie (IT) heeft invloed op de samenleving en kan allerlei ethische vraagstukken met zich meebrengen. Ethiek in de IT dus: IThiek. Bijou van Haren en Silke de Wilde, projectleiders IThiek bij het programma Strategische verkenningen van Rijkswaterstaat, leggen uit dat het bij dit soort vraagstukken vaak gaat over publieke waarden zoals rechtvaardigheid, veiligheid en privacy. ‘Neem privacy’, aldus Van Haren. ‘Jongeren gaan daar al heel anders mee om dan volwassenen. En ook als organisatie wil je hier verantwoord mee omgaan.’
Impact op de samenleving
De Wilde geeft een voorbeeld van een ethisch vraagstuk op het gebied van IT. ‘Stel: een organisatie kiest ervoor om alleen nog maar te communiceren via de nieuwste technologieën op communicatiegebied, bijvoorbeeld via sociale media. Dan ontstaat er sociale ongelijkheid: alleen mensen die gebruikmaken van sociale media worden geïnformeerd en bepaalde groepen worden uitgesloten. Als communicatieadviseur moet je je er bewust van zijn dat nieuwe technologieën impact hebben op de samenleving.’
Strategische plek innemen
Voor Rijkswaterstaat is IThiek belangrijk, zo leggen Van Haren en De Wilde uit. ‘Ook bij Rijkswaterstaat zijn we bezig met het verkennen en implementeren van nieuwe technologieën. Denk aan blockchain, kunstmatige intelligentie (artificial intelligence; AI) en sensortechnologie. We gebruiken bijvoorbeeld al informatie om ongelukken op wegen te kunnen voorspellen. Weginspecteurs kunnen op die manier een strategische plek innemen.’
Verkenning naar IThiek
De dames verwachten dat Rijkswaterstaat en andere organisaties de komende jaren steeds meer gaan ontdekken welke kansen de nieuwe technieken te bieden hebben. ‘Wij vinden het belangrijk dat Rijkswaterstaat bewust met deze technologische mogelijkheden omgaat en goed nadenkt over ethische vraagstukken’, aldus Van Haren. ‘Daarom zijn we in februari 2020 met een IThiek-verkenning gestart.’
Ethische dilemma’s verzamelen en uitdiepen
Om ethische dilemma’s te verzamelen en uit te diepen, hebben Van Haren en De Wilde dialoogsessies met Rijkswaterstaatcollega’s en externe ketenpartners voorbereid. Het idee was deze in april te laten plaatsvinden. ‘Vanwege de ontwikkelingen rondom het coronavirus hebben we besloten deze sessies te annuleren’, vertelt Van Haren. ‘In plaats daarvan zetten we de komende periode een enquête uit onder Rijkswaterstaatcollega’s en externe ketenpartners. Ook willen we een aantal mensen interviewen die te maken hebben met ethische dilemma’s in relatie tot IT. Daarom meteen een oproep: wil je je laten interviewen, laat het ons dan weten.’
Meer weten? Neem dan contact op met Bijou van Haren en Silke de Wilde door het contactformulier Strategische verkenningen in te vullen.