Rijkswaterstaat onderzoekt herstel ondergedoken groot zeegras
Rijkswaterstaat werkt samen met andere partijen aan het terugbrengen van ondergedoken groot zeegras in de Waddenzee. Zeegras was tot 1932 aanwezig in het westelijke deel van de Waddenzee.
Door een schimmel (‘wierziekte’) en door de gevolgen van de aanleg van de Afsluitdijk, is zeegras verdwenen. Op dit moment zijn er geen tekenen van de aanwezigheid van meerjarig ondergedoken groot zeegras in de internationale Waddenzee. In het project Waddenmozaïek is onderzocht wat het herstel van ondergedoken groot zeegras bemoeilijkt. Samen met de Rijksuniversiteit Groningen gaan we daarom nu onderzoeken hoe deze knelpunten opgelost kunnen worden.
Knelpunten
In het recent afgeronde onderzoek is gekeken naar geschikte locaties om ondergedoken groot zeegras terug te brengen en naar knelpunten die dat belemmeren. Voorbeelden van knelpunten zijn golfslag en hoeveelheid beschikbaar licht. Het nieuwe onderzoek focust zich op de verdere ontwikkeling van kennis over die knelpunten en hun effect op ondergedoken groot zeegras. Verder worden in het onderzoek ook zeegrasplanten uit andere West-Europese landen met elkaar vergeleken op de planteigenschappen, zoals bladsterkte en flexibiliteit van het blad. Het doel daarvan is om mogelijke geschikte donorlocaties in kaart te brengen. Aansluitend wordt onderzocht of er methodes zijn om de knelpunten voldoende op te lossen om veldproeven in de Waddenzee te starten. Namens Rijkswaterstaat gaat marien bioloog en PhD-student Raven Cammenga, samen met een team van de Rijksuniversiteit Groningen, het onderzoek uitvoeren.
Belang zeegras
Zeegrasvelden staan aan de basis van een gezond onderwaterleven. De waterplant vormt grote velden, waarin het water langzamer stroomt en zand en slib naar de bodem zinkt. Daardoor wordt het water helderder. Door het netwerk van zeegraswortels, wordt de zeebodem stabieler. Dit zorgt voor een natuurlijke versterking en ophoging van de bodem. Doordat golven zo een deel van hun kracht verliezen en minder hard tegen de kust slaan, wordt kusterosie tegengegaan. Bovendien slaat de plant CO2 op, waarmee zeegras een belangrijke rol speelt in de strijd tegen klimaatverandering. Volgens wetenschappers zijn zeegrasvelden veel efficiënter in koolstofopslag dan de meeste bossen.
Zeegrasvelden zijn ook van groot belang voor de biodiversiteit. Ze dienen als kraamkamer voor vissen. Ook bieden ze een perfecte woon- en schuilplaats voor kleine dieren als garnalen, haring en zeenaalden. Die kunnen op hun beurt als voedsel dienen voor vogels en vissen. De zeegrasvelden vormen zo een belangrijke schakel in de voedselketen, zowel onder als boven water.
Het zeegrasherstel richt zich op zowel ondergedoken groot zeegras, als op droogvallend groot zeegras. Zeegrasherstel in de Waddenzee was lange tijd een project onder begeleiding van Natuurmonumenten. Vanwege de verantwoordelijkheden vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water en Natura 2000, hebben we het project na een overbruggingsjaar vanaf 2022 overgenomen. We werken samen met een aantal organisaties aan een meerjarige aanpak om zeegras permanent terug te krijgen in de Waddenzee. Dit gebeurt door middel van herstel, monitoring en onderzoek. Sinds de overname is er vooral veel kennis opgedaan over droogvallend groot zeegras (Zostera marina). De afgelopen jaren heeft dit zeegras zich vooral ten zuiden van Ameland en op Griend goed ontwikkeld, maar de proefvelden met zeegras moeten daar nog wel verder verstrekt worden.
Verschillen ondergedoken en droogvallend groot zeegras
Hoewel droogvallend en ondergedoken groot zeegras allebei van dezelfde soort (groot zeegras) zijn, verschillen de planten ook. Droogvallend groot zeegras is een 1-jarige plant, die zich via zaadjes voortplant. De plant heeft een flexibele stengel, die bij eb tegen de zeebodem aanligt en daarmee uitdroging voorkomt. Ondergedoken groot zeegras is een meerjarige plant, die zich vooral voortplant doordat nieuwe planten ontstaan uit delen van een bestaande plant. Het heeft een robuustere stengel die beter bestand is tegen stroming en golfslag. Vanwege deze verschillen kunnen herstelmaatregelen die effectief zijn bij droogvallend groot zeegras niet zonder meer worden toegepast voor ondergedoken groot zeegras.
