Systems engineering

De markt krijgt steeds meer verantwoordelijkheid bij de realisatie en instandhouding van onze infrastructuur. Waar we vroeger zelf het ontwerp in detail uitwerkten en de uit te voeren maatregelen voorschreven, wordt tegenwoordig passende ontwerpvrijheid aan de markt geboden, gelet op kansen en risico’s.

Daarbij wordt nauw samengewerkt met andere beheerders, architecten- en ingenieursbureaus, en met aannemers.

Waarom SE?

Er zijn verschillende redenen te benoemen waarom de inzet van systems engineering waardevol is: 

• Door te werken volgens de principes van systems engineering wordt samenwerking in de keten bevorderd en kan vaker in 1 keer het juiste worden gedaan. Daarnaast kan complexiteit worden beheerst en is informatie beter herleidbaar.
• Systems engineering helpt om informatie over het areaal effectief en efficiënt vast te leggen. Daardoor is Rijkswaterstaat steeds beter in staat om in het kader van assetmanagement te sturen op prestaties, risico’s en kosten gedurende de gehele levenscyclus van de infrastructuur.

Bij de voorbereiding en uitvoering van realisatiecontracten, of het nu aanleg, vernieuwing of onderhoud is, maken we gebruik van de in eigen huis ontwikkelde applicatie Grip. Grip volgt de project- en ontwerpprincipes die zijn gebaseerd op systems engineering en sluit aan op de werkwijze en kaders van Rijkswaterstaat.

De standaard procesbeschrijving voor systems engineering en de uniforme opzet van basisspecificaties en eisensets, geven richting aan de voorbereiding van het werk in de projecten.

Wat is SE?

Volgens de Leidraad SE berust systems engineering op 5 essenties:

• systeemdenken
• de klantvraag centraal
• optimalisatie over de levenscyclus
• van abstract naar concreet
• expliciet werken 

Daarbij kan systems engineering op 3 manieren worden gedefinieerd: als denkwijze, als werkwijze en als toolbox. 

Als denkwijze

Als denkwijze wordt met systems engineering de klantbehoefte centraal gesteld. Er wordt gedacht in systemen vanuit een holistische visie.

Hierbij kunnen onderdelen van het systeem alleen worden begrepen in relatie tot het geheel. En met systems engineering wordt geoptimaliseerd over de gehele levenscyclus.

Als werkwijze

Als werkwijze wordt met systems engineering over de gehele levenscyclus expliciet en gestructureerd gewerkt, waarbij de focus ligt op de integraliteit van het totale systeem. Systems engineering vertrekt vanuit de analyse van opgaven en doelstellingen en formuleert de behoeften van belanghebbenden als klanteisen.

Raakvlakken en beperkingen uit de omgeving worden in beeld gebracht. Systeemeisen beschrijven prestaties van functies en eigenschappen. De architectuur van systemen wordt uitgewerkt en bij het ontwerpen worden de afwegingen van varianten en de onderbouwingen van ontwerpkeuzen vastgelegd.

Informatie over objecten en systemen in het areaal wordt gemodelleerd en gestructureerd opgeslagen. Zo worden misverstanden, fouten, vertragingen en claims voorkomen.

Als Toolbox

Als toolbox biedt systems engineering hulpmiddelen om de werkwijze adequaat te kunnen toepassen, zoals sjablonen, basisspecificaties en Grip.

Samenwerken

Alle partijen binnen de GWW-sector zien het nut en de noodzaak van systems engineering in. Bij een integrale aanbesteding van werken is communicatie tussen Rijkswaterstaat en marktpartijen essentieel. De opdrachtgever dient de uitgangspunten helder te formuleren en de vraag aan de markt duidelijk specificeren.

De opdrachtnemer dient zorgvuldig te ontwerpen en de technische oplossingen te verifiëren en valideren. Samen waarborgen zij de kwaliteit van de infrastructuur. En ook bij de toenemende omvang en complexiteit van projecten helpt systems engineering.

Daar waar de technische disciplines elkaar raken, op het snijvlak van civiele techniek, werktuigbouw, elektrotechniek en industriële automatisering, is het samenwerken volgens de project- en ontwerpprincipes gebaseerd op systems engineering essentieel.