Smart shipping: de toekomst van onze scheepvaart
Bij Rijkswaterstaat werken we samen aan het varen van de toekomst. Hier leest u hoe u de vereiste toestemming kan aanvragen voor experimenten met Smart Shipping. Ook leest u hoe u ontheffing kunt aanvragen van bepaalde artikelen in het Binnenvaartpolitiereglement.
Verregaand geautomatiseerd varen
Verregaand geautomatiseerd varen, smart shipping genoemd, wordt het varen van de toekomst en is volop in ontwikkeling. Denk daarbij aan automatisering van vaartaken en slimme autopiloten die de schipper helpen veiliger en efficiënter te navigeren.
Binnenvaartschepen worden bijvoorbeeld uitgerust met trackpiloten, zodat ze een vooraf vastgelegde lijn (een ‘track’) volgen. Maar er zijn ook al varende drones: kleine schepen zonder kapitein of schipper aan boord.
Verder werken ontwikkelaars aan besturing op afstand om schepen vanaf land te besturen en volgen. Verwacht wordt dat de trend zich op langere termijn doorzet, zodat ook volledig zelfstandig varende schepen onderdeel zullen zijn van het verkeersbeeld.
Meer informatie over Smart Shipping en de ontwikkelingen kunt u terugvinden op de website van de Rijksoverheid.
Experimenten
U kunt een voortrekkersrol vervullen door met slimme toepassingen te gaan experimenteren. Om daarin concrete stappen voorwaarts te maken, biedt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat experimenteerruimte. Deze hebben we nader uiteengezet in de Beleidsregel experimenten vergaand geautomatiseerd varen rijksvaarwegen.
Voor experimenten met Smart Shipping over een vaarweg is toestemming vereist. Lees hieronder hoe u dat kunt doen.
Ontheffing van artikelen Binnenvaartpolitiereglement
Het Binnenvaartpolitiereglement (BPR) is in 2025 gewijzigd. De mogelijkheid is gecreëerd om voor vergaand geautomatiseerd schepen ontheffing te verlenen op een beperkt aantal artikelen van het BPR. Hierdoor is het onder specifieke omstandigheden mogelijk om te varen zonder dat de schipper zich aan boord bevindt. Dat kan alleen wanneer aan het schip geen andere bemanningseisen worden gesteld.
De ontheffingsmogelijkheid is ook relevant voor het op afstand bestuurd varen van schepen langer dan 20 meter en met bemanning aan boord. Via een ontheffing wordt mogelijk gemaakt dat de verantwoordelijkheid van de schipper zich uitstrekt tot de bestuurder aan de wal.
Randvoorwaarden voor het verlenen van ontheffing
Tegelijk met de wijziging van het BPR is de ministeriële regeling van de Minister van Infrastructuur en Waterstaat, van 21 maart 2025, nr. IENW/BSK-2025/59252, houdende vaststelling van regels over de ontheffingsmogelijkheid in het kader van vergaand geautomatiseerd varen op de binnenwateren (Regeling ontheffingsmogelijkheid ter bevordering van vergaand geautomatiseerd varen), van kracht geworden. Deze regeling beschrijft het proces van een aanvraag, de minimuminhoud van een aanvraag en de randvoorwaarden waarbinnen de vaarwegbeheerder ontheffing kan verlenen. Ook stelt de regeling één centraal loket in voor aanvragen.
Toestemming of ontheffing aanvragen
Bent u op zoek naar een mogelijkheid om te experimenteren met vergaand geautomatiseerd varen op rijksvaarwegen of territoriale zee? Vul dan dit formulier voor vergaand geautomatiseerd varen in.
Bent u op zoek naar een mogelijkheid om te experimenteren met vergaand geautomatiseerd varen op CCR-Aktewateren binnen Nederland of grensoverschrijdend? Op de website voor de Centrale Commissie van de Rijnvaart vindt u meer informatie over de procedure. U kunt uw aanvraag indienen door te mailen naar loket.smartshipping@rws.nl.
In deze matrix ziet u wanneer u een toestemming en/of een ontheffing moet aanvragen:
| Operationele inzet op binnenwater | Experiment op het binnenwater | |
|---|---|---|
| Voldoet aan BPR | Geen toestemming of ontheffing BPR vereist | Experimenteer toestemming BPR* |
| Voldoet niet aan BPR | Ontheffing BPR** | Experimenteer toestemming BPR* & ontheffing BPR** |
*op basis van artikel 1.23 Bpr en Beleidsregel vergaand geautomatiseerd varen
**op basis van artikel 1.26 Bpr en Regeling ontheffingsmogelijkheid ter bevordering van vergaand geautomatiseerd varen
Termijn
Nadat wij uw aanvraag volledig hebben ontvangen, ontvangt u binnen 8 weken reactie via het Loket Smart Shipping. U bent zelf verantwoordelijk voor het tijdig indienen van uw aanvraag.
Vragen over Smart Shipping
Voor vragen of informatie kunt u op werkdagen tussen 09.00 en 17.00 uur rechtstreeks contact opnemen met het Loket Smart Shipping via 088-7974050. U kunt ook gebruikmaken van het contactformulier van Rijkswaterstaat.