Waterplanten

Waterplanten houden het water helder. Ze nemen voedingsstoffen (onder andere stikstof en fosfaat) op en scheiden zuurstof uit. De komst en groei van waterplanten is op zich een heel goede ontwikkeling. Zij zorgen voor een verbeterde waterkwaliteit en biologisch evenwicht in het water. Waterplanten leggen bodem en zwevende deeltjes vast en nemen voedingsstoffen op. Door de verbeterde waterkwaliteit en de aanwezigheid van planten, krijgen (blauw)algen nauwelijks kans om te groeien. Daarnaast bieden waterplanten een schuil- en paaiplaats voor waterdieren en jonge vis.

Waterplanten kunnen hinderlijk zijn voor de recreatievaart. Lange waterplanten, zoals fonteinkruid, kunnen in de schroef terecht komen of aan de kiel of het roer blijven hangen. Op locaties waar (veel) waterplanten voorkomen, wordt het zeilen van wedstrijden bemoeilijkt en is er kans dat er schade ontstaat door het onverwacht afnemen van de snelheid van de schepen. Of het vastdraaien in de schroef. Waterplanten kunnen ook door zwemmers als hinderlijk worden ervaren.

Overal in gezond water groeien waterplanten. Ze zijn onmisbaar voor het natuurlijke, biologische evenwicht in het water. In de Randmeren komen grote velden waterplanten voor, met name kranswieren, fonteinkruiden en aarvederkruid. Fonteinkruiden en aarvederkruid kunnen tot aan het wateroppervlak groeien. Kranswieren blijven laag en bedekken de waterbodem. Hoog groeiende waterplanten als fonteinkruid worden op veel plaatsen na een aantal jaren verdrongen door laag groeiende waterplanten als kranswier. Na augustus sterven de bovengrondse delen van de waterplanten meestal af.

Rijkswaterstaat, de beheerder van het IJsselmeergebied, is onder andere verantwoordelijk voor de waterkwaliteit en voor een goed bevaarbare (betonde) vaarroute voor de beroepsvaart. Rijkswaterstaat maait de waterplanten in de Randmeren, Markermeer en het IJsselmeer alleen bij overlast van waterplanten in de (betonde) vaargeulen. Buiten deze routes maait Rijkswaterstaat niet. Het is te allen tijde de verantwoordelijkheid van de individuele schipper om veilig het water op te gaan. Indien er overmatige waterplanten ontwikkeling is, informeert Rijkswaterstaat via de Centrale Meldpost IJsselmeergebied (CMIJ) de schippers.

Onder voorwaarden is het in sommige situaties mogelijk om waterplanten te maaien. Deze voorwaarden staan in de Handreiking Waterplanten Maaibeheer. Gebruikers van de rijkswateren mogen, als zij hinder ondervinden, zelf de waterplanten maaien, mits zij zorgen voor het verantwoord afvoeren van het maaisel en zich houden aan de instructies die Rijkswaterstaat heeft vastgelegd in de Handreiking Waterplanten Maaibeheer. Als het maaien plaatsvindt in of bij Natura 2000-gebied is een Wet Natuurbescherming vergunning nodig van de provincie.

De handreiking beschrijft welke maaitechnieken zijn toegestaan en hoeveel waterplanten een beheerder of gebruiker kan maaien zonder de waterkwaliteit te benadelen. Zo mag in het vaargebied niet de hele plant worden gemaaid maar moet 60 cm van de plant blijven staan. Dus maaien tot 60 cm boven de waterbodem. Fonteinkruid kan worden afgemaaid omdat de plant overlast veroorzaakt; bodem bedekkende en laag blijvende soorten zoals kranswier moeten ongemoeid blijven. Gemaaid materiaal moet worden afgevoerd. Handreiking Waterplanten Maaibeheer.

Er kan een vergunning voor het maaien van waterplanten aangevraagd worden bij de provincie.

Provincie Noord-Holland: namens de provincie Noord-Holland is de Regionale Uitvoeringsdienst Noord-Holland gemachtigd vergunningen af te geven voor het Markermeer, IJmeer en de zuidoever van het Gooimeer en het Eemmeer. De provincie heeft in 2017 een vergunning afgegeven aan Stichting Gastvrije Randmeren voor het Gooimeer en het Eemmeer. De Gemeente Hoorn heeft in 2018 als coördinerende partij namens vele anderen een vergunning gekregen voor het IJmeer en Markermeer.

Provincie Flevoland: de provincie Flevoland heeft vergunning afgegeven aan de Stichting Gastvrije Randmeren voor het randmerengebied (Veluwemeer/Wolderwijd). Stichting Maaien Waterplanten Randmeren voert het maaien uit.

Randmeren: de laatste stand van zaken over het maaien van waterplanten in de Randmeren (Gooimeer, Wolderwijd, Veluwemeer en Eemmeer) staat op de website Gastvrije Randmeren. Op de website kunt u ook gebruikerskaarten downloaden, waarop de maailocatie staat aangegeven.

Gebruikers informeren elkaar over overlast van waterplanten met de app Waterplantmelder. Met deze app worden alle meldingen van gebruikers en beheerders direct getoond op een kaart. Vaarweggebruikers wordt gevraagd een foto aan de melding toe te voegen, zodat de exacte gps-locatie van de overlast gevende planten bekend en geregistreerd wordt. U kunt dan zien welk gebied u beter kunt mijden. De waterplanten app is beschikbaar in de Apple App Store en de Google Playstore.

Klachten over waterplanten in de Randmeren kunt u bij voorkeur via de e-mail doorgeven of per telefoon (beperkt bereikbaar) 0341-741006.

• Waterplantmelder: de app registreert de meldingen over waterplantenoverlast van gebruikers van het IJsselmeergebied. Zij geven de coördinaten op van de plek waar veel waterplanten voorkomen.
• Op de website Gastvrije Randmeren kunt u gebruikerskaarten van de Randmeren downloaden, waarop de maailocatie staat aangegeven.
• De gemeente Hoorn verwijst voor het melden van overlast van waterplanten naar de website Waterplantmelder.
• Als in de buurt van Hoorn de schroef van uw boot is vastgelopen door waterplanten, kunt u contact opnemen met de havenmeester in het havenkantoor (of via 0229-214012 of 06-54202828).
• De gegevens van de waterplantenkartering van 2017 (IJsselmeergebied) staan in de GeoWeb-waterplantenviewer. Op de viewer zit geen gebruikersnaam/wachtwoord.

Op de (digitale) waterkaarten van de ANWB is aangeven waar de betonning ligt.

Ja, er zijn experimenten om waterplantenmaaisel om te zetten in biogas, het te verwerken tot veevoer, het maken van papier uit maaisel en het maken van voorwerpen (zoals bankjes). Verder wordt onderzocht of ze te gebruiken zijn voor geneeswijzen.