Maatregelen waterkwaliteit

Ruim baan voor vis

Vissen zijn een belangrijk onderdeel van schone, gezonde wateren. Dammen, stuwen, sluizen en gemalen zijn nodig om ons tegen overstromingen te beschermen. Tegelijk maken ze de wateren moeilijker bereikbaar voor vissen.

Om vissen een vrije doorgang te bieden, hebben Rijkswaterstaat en de waterschappen de afgelopen decennia in het hele land vispassages aangelegd. Zo kunnen vissen van het ene naar het andere water trekken. Ze kunnen zelfs via beken en rivieren de grens over naar Duitsland en België.

Op de kaart hieronder staan een aantal voorbeelden waar de vis rustig zijn trektocht kan vervolgen. Ook staan er voorbeelden van nevengeulen waar het goed toeven is voor de vis.

Gezonde visstand

een goede visstand draagt bij aan en hoort bij een gezond ecosysteem in en rond de Nederlandse wateren

Ook op andere manieren dragen waterschappen en Rijkswaterstaat bij aan een gezonde visstand. Ze zorgen ervoor dat de wateren in Nederland een goed leefgebied vormen voor vissen. Verandering of verdwijning van leefgebieden komt soms ook voor door eerdere ingrepen. Samen nemen we maatregelen om dit te herstellen, bijvoorbeeld door stenen oevers te vervangen voor natuurvriendelijke oevers.

Een goede visstand draagt bij aan en hoort bij een gezond ecosysteem in en rond de Nederlandse wateren. Als voedsel zijn vissen van grote betekenis voor (overwinterende trek)vogels en andere viseters zoals de visotter.

In de podcast ‘Vissen zonder grenzen’ legt visexpert Margriet Schoor uit wat Rijkswaterstaat doet om de vissen te helpen.

Rijkswaterstaat podcastaflevering #18 Vissen zonder grenzen

Barrières passeerbaar maken voor vis

We maken barrières passeerbaar door sluizen op een kier te zetten en we leggen vispassages aan. Zo proberen we de migratie van vis te bevorderen en trekvissen weer terug te brengen. Voor vissen hangt het van hun levensstadium af of zij zoet en zout water nodig hebben om te overleven. Denk aan paling/(glas)aal, spiering, zalm, zeeforel, bot, stekelbaars, fint, rivierprik en zeeprik.

Nationale Visroutekaart

We werken, met andere waterbeheerders, aan het bevorderen van vismigratie. Er gebeurt veel, maar we zijn er nog niet. Op de Nationale Visroutekaart vindt u een overzicht. Waar hebben we al vismigratievoorzieningen aangelegd? En waar zijn we dat nog van plan? Ook vindt u hier verhalen vanuit verschillende regio’s.

Hoe werken vispassages?

Vispassages zijn constructies in dammen of gemalen die deze blokkades in waterwegen toch passeerbaar maken voor migrerende vissoorten. Ze zorgen dat vissen het hoogteverschil kunnen overbruggen, voor afzwakking van de stroming of dat er simpelweg een opening is waardoor de trekkende vis kan zwemmen.

Ook zetten we sluizen speciaal voor de vissen af en toe open. Sluizen langs de kust van ons land, zoals de Afsluitdijk en de Haringvlietdijk zijn als het ware de ‘voordeur’ voor de vis. Via een kier in de sluis kan een vis uit zee naar het achterland zwemmen, of andersom.

Schoon en gezond water is belangrijk. Voor mensen, planten en dieren. In de Europese kaderrichtlijn Water zijn afspraken gemaakt die er voor moeten zorgen dat het water van alle Europese landen van voldoende kwaliteit is en blijft. Rijkswaterstaat voert deze afspraken uit in Nederland. In deze serie laten we voorbeelden zien van maatregelen die we samen met partners nemen om de kwaliteit van ons water te verbeteren. Stel, je bent een vis en je moet in de rivier tegen de stroming in zwemmen om je verderop te kunnen voortplanten. Wanneer dan de weg wordt versperd door een gemaal, kun je niet verder. Gemalen, sluizen, dijken en dammen zijn barrières in de trekroutes van de vis. Dit heeft een afname veroorzaakt van de hoeveelheid en het aantal vissoorten. Er zijn zelfs soorten die dreigen uit te sterven. Rijkswaterstaat en de andere waterbeheerders treffen maatregelen waardoor blokkades gepasseerd kunnen worden. Zoals hier in Amsterdam. Daar heeft het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht samen met Rijkswaterstaat een vispassage aangelegd. Vissen kunnen hierdoor migreren van het Noordzeekanaal naar de Noorder IJplas om te paaien. De feestelijke opening van de vispassage trekt veel bekijks. Met het vrijlaten van een aantal vissen vlak bij de nieuwe doorgang wordt de vispassage Noorder IJplas symbolisch geopend. Sprot. -Ja, kijk. Als de visstand goed is of verbetert verbetert ook de ecologische kwaliteit van het water. En dat is wat we met de kaderrichtlijn Water eigenlijk willen bewerkstelligen. Rijkswaterstaat en de waterschappen voeren in Nederland samen onderzoek uit naar het leefklimaat van vissen. Dit is Bram van Wijk. Ooit werd hij door zijn vader opgeleid tot palingvisser. Maar door de afname van de vispopulatie in Nederland werd het steeds moeilijker om rond te komen. Daarom besloot hij om zich om te scholen tot visonderzoeker. Een ruisvoorn van 21. Onbeschadigd. In verschillende wateren doet hij onderzoek naar de vispasseerbaarheid van gemalen. Ik kom wel eens bij gemalen, dan hang je het net ervoor en het gemaal gaat aan. En 80 à 90 procent van wat er doorheen komt, van groot tot klein is dan of door midden geslagen ze hebben kieuwdeksels die door drukverschillen om worden getrokken ogen die eruit getrokken worden door de drukverschillen die in die gemalen opgebouwd worden. Dat is funest voor een goede visstand. Dit soort onderzoek en eigen onderzoek van Rijkswaterstaat helpen bij het vinden van de juiste maatregelen. Zo kan er bijvoorbeeld worden besloten om een vispassage aan te leggen. Een vis zwemt van Noord-Amerika, via het Noordzeekanaal naar het achterland. Het maakt niet uit welke landsgrens of gebiedsgrens hij passeert. Maar bij ons maken die gebiedsgrenzen natuurlijk wel uit. De enige manier waarop we dit kunnen bereiken, dat die vis overal kan komen is als wij samenwerken. Mijn droom is dat mijn zoon van twee weer net als z'n opa, waar hij naar vernoemd is straks gewoon weer op paling kan vissen. Dat de populatie gezond is dat we weer ons voedsel uit het water kunnen halen. Dat zou ik het mooist vinden.