Pannerdensch Kanaal: verlaging van kribben en oevers

Beeldtekst: Het Pannerdensch Kanaal beschermd 2 miljoen Nederlanders (Saskia van Vuren staat bij het water. Ze kijkt uit over de Pannerdensche Kop.) [RUSTIGE PIANOMUZIEK] Spreker: Saskia van Vuren, Heeft watersnood van 1995 meegemaakt in Alblasserwaard SASKIA VAN VUREN: "ik weet het nog heel goed. Het moment waarop gezegd werd: ‘De evacuatie van het rivierengebied gaat beginnen.’ Ineens zaten we dus met z'n allen thuis. En dat was hartstikke spannend. Eigenlijk gewoon afwachten... Wat gaat er gebeuren?" "We zijn hier op de Pannerdensche Kop. De Rijn komt hier in Lobith binnen en die verdeelt zich hier over de verschillende Rijntakken. We hebben hier de Waal. Bij hoogwater gaat ongeveer tweederde naar de Waal. En hier is het Pannerdensch Kanaal en daar gaat ongeveer eenderde naar toe." (Meerdere schepen varen langs. Een kaartje van Nederland verschijnt. Twee locatiepunten verschijnen op de kaart. Daarlangs loopt de rivier, vanuit Duitsland, om vervolgens te eindigen in de Noordzee.) Beeldtekst: Alblasserwaard en Pannerden. "Lek, Neder-Rijn, Pannerdensch Kanaal" staan boven de rivier aangegeven. "Ik woonde zelf als zeventienjarige scholier langs de rivier. Bij het hoogwater van 1995 kwam er heel veel water hier de rivier af. Het water stond hoog tegen de dijken, daar en daar. Ja en dit was helemaal overstroomd. Dat maakte op mij zoveel indruk dat ik dacht van het is misschien wel een heel mooi vak om later waterbouwkunde te gaan studeren." (Saskia maakte de watersnood in 1995 mee in Alblasserwaard.) (De rivier in de tegenwoordige tijd ligt er kalm bij. Saskia vervolgt haar reis langs de rivier. Saskia verteld verder hoe zo'n evacuatie dan verliep.) [SNELLE VIOOLMUZIEK] "Heel veel dorpen, van Nijmegen tot Gorinchem werden geëvacueerd. En al die mensen, net als mijn familieleden, die moesten halsoverkop alle spullen inpakken en een veilig heenkomen zoeken. En die familieleden kwamen allemaal bij ons in het dorp terecht. In huis. Ze namen hun kippen mee, hun geiten, hun schapen, konijntjes. Ja, en ineens zit je met drie families in één huis." (Archiefbeelden van de overstroming laten zien hoe het water hele straten en boerderijen heeft doen laten onderlopen. Een aantal mensen proberen een koe te redden van de overstroming.) (Terug in het nu kijkt Saskia uit over een weiland. Een aantal paarden staan daar te grazen.) "Mijn oom was op dat moment hoofd dijkbewaking. Ja en die kwam thuis met verhalen over hoe dat ging. Hij heeft die hele evacuatie begeleid." (Op archiefbeelden proberen mensen met zandzakken het water tegen te houden.) "Van dichtbij maakte ik dus mee hoe het was om nadien te werken aan de sterkte en de versterking van de dijken in Nederland." (Norbert loopt langs een krib in het Pannerdensch Kanaal) Spreker: Norbert van der hoek, Projectleider NORBERT VAN DER HOEK: "hoe helpt het afgraven van deze lange vingers dat we hier niet meer bang hoeven te zijn voor overstromingen? En wat heeft dit betonnen kunstgebit hiermee te maken?" [SNELLE MUZIEK] "Ik ben Norbert van der Hoek, werkzaam bij Rijkswaterstaat Oost-Nederland als projectleider op het project ‘Krib- en oeververlaging Pannerdensch Kanaal’. En we staan hier echt letterlijk in het Pannerdensch Kanaal op het prachtige werk." (Norbert vervolgt zijn reis langs het Pannerdensch Kanaal. Het is een mooie zonnige dag.) "De afgelopen maanden hebben hard gewerkt om 35 van deze dwarsdammetjes te verlagen. Met ongeveer anderhalve meter. Daarnaast hebben we ook vijf oevers verlaagd, ook met ongeveer 1,5 tot 2 meter. En dat heeft het resultaat dat het hele kanaal makkelijker kan doorstromen." (Norbert staat op de punt van de krib en kijkt uit over het kanaal.) "In de afgelopen eeuwen hebben we de rivieren even breed gemaakt. En dat zie je aan deze kribbenlijn. En een gelijke breedte van de rivier betekent dat het water overal gelijk kan doorstromen. En dat is gunstig zodat er geen zand op de waterbodem achterblijft. We willen het water niet alleen sneller afvoeren bij hoogwater moeten we ook de ruimte gebruiken van het rivierenlandschap, de uiterwaarden. En dat zien we hier achter ons. Het regelwerk van Pannerden." (Norbert baant zich een weg door het hoge gras richting het regelwerk van Pannerden.) "Door hier het water te reguleren loopt het water makkelijker via de uiterwaarden weg. Je kunt je voorstellen dat we de betonschuiven die hier in dit regelwerk zitten niet tijdens hoogwater kunnen plaatsen. Dus daar moeten we echt van tevoren over nadenken hoe groot die doorlaat moet zijn om dat water ook echt af te kunnen voeren. Bij extreem hoogwater zetten we dit regelwerk hier achter ons in. En voor de hogere waterstanden zijn juist de kribben en de oevers verlaagd in het Pannerdensch Kanaal." (Grote stenen vormen het fundament voor een krib.) "Een krib verlagen is best wel een secuur werk. In eerste instantie halen we de bovenloop van de krib eraf. Dat is die grote grove steen die hieronder ligt. Daarna halen we de zijkanten weg en vervolgens halen we ook nog het zand weg. En op die manier verlagen we de krib ongeveer met anderhalve meter. Alle vrijgekomen materialen voeren we af, bijvoorbeeld met kraanschip ‘De Iris’ van Dick van Dijke en zijn vader. Die werken hier ook heel hard aan het Pannerdensch Kanaal om de krib te verlagen." (Een grote kraan tilt de stenen van de krib en plaatst ze in het schip. Dick neemt plaats in de besturingscabine.) Spreker: Dick van Dijke, Schipper DICK VAN DIJKE: mijn vader heeft in de zeventiger jaren geholpen deze kribben op te bouwen. En nu in 2023 zijn wij ze weer aan het verbouwen. (Dick praat in de portofoon.) "Kunnen wij verhalen naar de volgende krib?" (Johan in de controlekamer van het schip neemt op.) Spreker: Johan van Dijke, Schipper JOHAN VAN DIJKE: "ja, we kunnen naar de volgende krib. We varen nog steeds. Dus we zijn nog steeds op het water bezig. We zijn begonnen met zeilschepen en motorschepen later. En nu hebben we kraanschepen en rijnschepen in de familie. En dat is nu al een heel poosje vanaf 1885." DICK VAN DIJKE: "ik geef dat ook weer door aan mijn zoon. Het schip is ook vernoemd naar m'n oudste dochter. Het water zit in ons bloed, zeg maar. Het is gewoon een onderdeel van wie we zijn en wat we doen." (Dick's zoon helpt ook mee in de controlekamer. Johan en Dick staan op het dek van het schip en kijken uit over het kanaal.) JOHAN VAN DIJKE: "ik vind dat nog leuk. Ik doe dat graag. Ja, ik kan wel thuis achter de geraniums zitten, maar dat schiet echt niet op." NORBERT VAN DER HOEK: "in de waterbouwwereld lijkt het soms wel op een reünie. Er zijn echt wel families bezig met de waterwerken. Deze steenzetters hierachter ook zijn allemaal familie van de mensen die hier van dertig, veertig jaar geleden ook steenzetwerk hebben verricht. En dat maakt die verbanden zo sterk." Spreker: Serge Ligthart, Steenzetter "Ik ben Serge Ligthart. We zijn hier op het Pannerdensch Kanaal. En op deze locatie herzetten wij de stenen voor de kribverlaging die hier momenteel plaatsvindt. Grappige van dit verhaal is: dit is op dezelfde locatie waar mijn vader ze dertig jaar geleden óók geplaatst heeft. Steenzetten is een ambacht. Je bent echt jaren bezig om het steenzettrucje te leren. Er is bijna nooit iemand om je heen. Je bent midden in de natuur en je laat ook iets natuurlijks achter. Dat is eigenlijk voor mij wel de hoofdzaak van wat ik mooi vind aan steenzetten." NORBERT VAN DER HOEK: "met het regelwerk in Pannerden en de krib- en oeververlagingen in het Pannerdensch Kanaal zorgen voor de waterveiligheid van 2 miljoen Nederlanders. En daar hebben we met z'n allen keihard aan gewerkt de afgelopen maanden." (Verschillende beelden uit de video komen nog een keer langs. Zoals het regelwerk van Pannerden en Saskia die uitkijkt over het kanaal. Een bootje vaart gestaag verder over het Pannerdensch Kanaal.) Logo: Rijkswaterstaat, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat Beeldtekst: Meer informatie? Kijk op: www.rijkswaterstaat.nl Een productie van Rijkswaterstaat ©2023