Doelen en resultaten
We werken aan het herstel van zeegras langs de Nederlandse kust. Het doel is een blijvende terugkeer van deze waterplant in de Waddenzee en de Zuidwestelijke Delta.
Vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water en Natura 2000 heeft Rijkswaterstaat een grote opgave voor zeegrasherstel. We werken samen met een aantal organisaties aan een meerjarige aanpak om zeegras permanent terug te krijgen in de Waddenzee. Dit gebeurt door middel van herstel, monitoring en onderzoek.
Het belang van zeegras
Zeegrasvelden staan, net als koraalriffen, mangrovebossen en schelpdierbanken, aan de basis van een gezond onderwaterleven. De waterplant vormt grote velden. In deze velden gaat het water langzamer stromen, waardoor zand en slib naar de bodem zinken. Doordat het slib naar de bodem zinkt, wordt het water helderder. De wortelstelsels die er zich vormen, zorgen ervoor dat de zeebodem stabiliseert en er zo een natuurlijke versterking en ophoging van de bodem ontstaat. Hiermee wordt kusterosie tegengegaan, omdat golven wat van hun kracht verliezen en minder hard tegen de kust slaan. Bovendien slaan de wortels CO2 op, waarmee zeegras een belangrijke rol speelt in de strijd tegen klimaatverandering; volgens wetenschappers zijn zeegrasvelden veel efficiënter in koolstofopslag dan de meeste bossen.
Zeegrasvelden zijn ook van groot belang voor de biodiversiteit. Ze dienen als kraamkamers voor vissen en bieden een perfecte woon- en schuilplaats voor kleine dieren als garnalen, haring en zeenaalden. Die kunnen op hun beurt als voedsel dienen voor vogels en vissen. De zeegrasvelden vormen zo een belangrijke schakel in de voedselketen, zowel onder als boven water.
De verdwijning van zeegras
Zeegras is een plant die van nature voorkomt in Nederland. In het verleden waren de zeegrasvelden in de Waddenzee en de Zuidwestelijke Delta duizenden hectare groot en van belang voor de natuur en zelfs de economie. Zo gebruikten we zeegras voor het bedekken van daken, het bouwen van dijken en het vullen van matrassen.
Door de aanleg van de Afsluitdijk en de Deltawerken, maar ook door ziekten en verslechterde waterkwaliteit is het zeegras in de meeste delen van de Nederlandse wateren verdwenen. Er kwamen voorheen twee soorten voor: groot zeegras en klein zeegras.
Zeegrasherstel in de Waddenzee
Zeegrasherstel in de Waddenzee was lange tijd een project onder begeleiding van Natuurmonumenten. Vanwege de verantwoordelijkheden vanuit Kaderrichtlijn Water en Natura 2000, heeft Rijkswaterstaat het project na een overbruggingsjaar vanaf 2023 overgenomen.
Vlakbij het eiland Griend, zijn zeegraszaden van de soort groot zeegras in de bodem geïnjecteerd en succesvol uitgegroeid tot planten. Met het nieuwe herstelproject willen we deze ontwikkeling voortzetten en verder onderzoek doen.
Vanuit de KRW-doelstellingen is het doel gesteld om in de Waddenzee voor 2027 ~10.000 ha met 1/3 groot en 2/3 klein zeegras te realiseren. In de komende 5 jaar wordt hier zo goed mogelijk invulling aan gegeven door de locatie Griend te maximaliseren, kennis voor herstel van klein zeegras verder te ontwikkelen en minimaal 1 extra locatie te vinden en het succes van Griend toe te passen. Dit gebeurt in afstemming met andere gebiedsbeheerders en de Beheerautoriteit Wadden.
Herstel zeegras in de Zuidwestelijke Delta
In de Zuidwestelijke Delta staat zeegrasherstel nog in de kinderschoenen. In het Grevelingenmeer is een meerjarige pilot uitgevoerd om te kijken of de kwaliteit van het gebied voldoende is om zeegras te herintroduceren. De conclusies van deze pilot zijn hoopgevend: zeegras kan overleven in het Grevelingenmeer. Nu is de vraag of het zeegras ook kan uitbreiden.
In het Veerse Meer moeten we nog beginnen met het onderzoek. We willen ontdekken wat er nodig is om velden te creëren die zichzelf in stand kunnen houden. Vanuit de Kaderrichtlijn Water hebben we het doel om aan het eind van het groeiseizoen van 2027 in beide meren zeegrasvelden van 5 ha te ontwikkelen.
Herstel van zeegras is meerjarig proces
Grootschalig herstel van zeegras duurt meerdere jaren. Daarbij kunnen weerextremen, klimaatverandering en menselijke activiteiten, zoals bodemverstoring door bijvoorbeeld visserij of baggeren, het herstel van zeegras bemoeilijken.