Noordzeesluizen
In 1823 besloot koning Willem I om Gent toegankelijk te maken voor de zeevaart, door het kanaal van Gent te verlengen naar Terneuzen. De Noordzeesluizen, voorheen het sluizencomplex van Terneuzen, zijn de voordeur van deze verbinding tussen Vlaanderen en Nederland. En onderdeel van de vaarwegcorridor Rotterdam-Parijs.
De sluizen zijn waterkerend en worden gebruikt als spuimiddel
Het sluizencomplex heeft een waterkerende functie: het beschermen van het achterland tegen de zee. Met de komst van de Nieuwe Sluis komt de waterkerende functie op 9,5 m boven NAP te liggen. Daarmee is de waterkering toekomstbestendig voor een zeespiegelstijging van gemiddeld 1 m, gerekend over 100 jaar.
Een spuimiddel is een constructie met een beweegbare klep of deur die water doorlaat onder vrij verval. Dit betekent dat het water aan de ene kant van het spuimiddel hoger staat dan aan de andere kant. Door de klep te openen stroomt het water van hoog naar laag. Zonder verdere hulpmiddelen.
Klaar voor de toekomst
De Noordzeesluizen bestaan op dit moment uit 2 sluizen en er is een nieuwe sluis in aanbouw: de Oostluis (1968), de Westsluis (1968) en de Nieuwe Sluis (opening gepland in 2024). De voormalige Middensluis is buiten bedrijf en wordt gesloopt. Spuien vindt plaats via de Nieuwe Sluis, die inmiddels onderdeel is van de primaire waterkering.
Oostsluis
De Oostsluis is bedoeld voor de binnenvaart. Zij schut ook de recreatievaart. Bij een buitenwaterstand van 0,50 m boven NAP worden per sluishoofd de eb- en vloeddeuren gebruikt. Als er met de eb- en vloeddeuren geschut moet worden, gaat dit ten koste van de beschikbare schutlengte.
Westsluis
De Westsluis is net iets groter dan de Oostsluis. Zij is geschikt voor zeeschepen met een diepgang tot 12,5 m en een laadvermogen van 83.000 ton. Dat zijn ruim 5000 containers. De Westluis is bedoeld voor de zeevaart.
De Westsluis heeft 5 roldeuren: 2 in het buitenhoofd (Westerscheldezijde), 2 in het binnenhoofd (kanaalkant) en 1 deur in het midden. De middelste roldeur maakt het mogelijk om te schutten met een deelkolk. De buitenste deur aan de noordkant van de brug is ook bedoeld om de sluis bij storm te beschermen.
De Nieuwe Sluis Terneuzen
De Nieuwe Sluis is nog in aanbouw. De afmetingen zijn te vergelijken met die van de nieuwe sluizen van het Panamakanaal. Schepen die zo groot zijn als New Panamax kunnen er gebruik van maken.
De nieuwe sluis is er om hoogwater te keren, schepen door te laten en te spuien. Zodra de waterstand in het kanaal hoger is dan in de buitenhaven, worden de rioolschuiven omhooggetrokken. Het water stroomt dan via de bodemroosters naar de buitenhaven. Daar gebruiken we de hele kolkbreedte voor, dus de buitendeur staat in deze situatie open. De binnendeur blijft dicht.
Historie van het sluizencomplex
In 1827 werden er 2 sluizen in gebruik genomen. Die waren onderdeel van de vestingwerken van Terneuzen. Ze waren zo gebouwd dat torpedo's de binnendeuren niet konden raken. De sluizen kregen de namen Oostkolk en Westkolk en waren respectievelijk 8 en 12 m breed.
In 1910 werd het kanaal Gent-Terneuzen verruimd. Er kwam een sluis bij. Die kreeg de naam Zeesluis. De Westkolk heette vanaf toen de Middensluis.
De eerste Zeesluis 1908
De Zeesluis werd gebouwd omdat de scheepvaart bleef groeien. Daarom was er een grotere sluis nodig. Ook bij deze sluis speelde de samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland een belangrijke rol.
Na lange onderhandelingen kwamen België en Nederland in 1895 tot een nieuwe afspraak. Er zou een derde sluis bij Terneuzen komen. Afmetingen: 140 m lang, 15,75 m breed en 7,8 m diep. Het werk startte eind 19e eeuw.
De Middensluis is 113 jaar gebruikt en moest plaats maken voor de bouw van de Nieuwe Sluis
Tijdens de uitbreidingswerken werd in 1902 besloten dat de Middensluis een breedte van 18 m en een diepte van ruim 8 m moest krijgen. Tot groot enthousiasme van Gent. De zeesluis kreeg een capaciteit van 10.000 ton.
Op 1 oktober 1908 werd de Zeesluis voorlopig in gebruik genomen. In 1968 kreeg zij een nieuwe naam: de Middensluis. De officiële opening vond plaats op 15 februari 1910, in aanwezigheid van koningin Wilhelmina.
De Middensluis is 113 jaar gebruikt en moest plaats maken voor de bouw van de Nieuwe Sluis. In 2021 is de Middensluis buiten dienst gesteld. Zij wordt nu gesloopt.
Bouw Oost- en Westsluis (vroeger de Binnenvaartsluis en Zeevaartsluis)
Inmiddels is het kanaal nog een keer verruimd. In 1963 werden in samenwerking met Vlaanderen 2 nieuwe sluizen in Terneuzen gegraven. Ze werden op 19 december 1968 officieel geopend door koningin Juliana en koning Boudewijn. Ze kregen de namen Zeevaartsluis en Binnenvaartsluis. De Oostkolk is nu een parkeergarage. De Zeesluis blijft stand-by en heet voortaan Oude Zeesluis.
Na 2008 kwamen er nog meer veranderingen:
- De Zeevaartsluis heet voortaan de Westsluis.
- De Binnenvaartsluis heet vanaf nu Oostsluis.
Nieuwe Sluis
In 2015 werd na lang overleg en onderzoek besloten een nieuwe sluis te bouwen: de Nieuwe Sluis Terneuzen.
De nieuwe sluis wordt 427 m lang, 55 m breed en 16,44 m diep. Zij is noodzakelijk voor een betere toegang en snellere doorstroom van het toenemende, grotere scheepvaartverkeer. Voor zowel binnenvaart- als zeeschepen. Eind 2017 ging de eerste schop de grond in voor de bouw. We verwachten dat in het 4e kwartaal van 2024 grotere schepen door de Nieuwe Sluis varen. Daarmee wordt het de op 2 na grootste sluis van Europa.
Het uiteindelijke doel is om 7 Europese zeehavens binnendoor te verbinden: Rotterdam, Antwerpen, Gent, Zeebrugge, Le Havre, Rouen, Duinkerke en Parijs.
Sluizencomplex Terneuzen wordt Noordzeesluizen
Sluizencomplex Terneuzen heeft 16 november 2023 een nieuwe naam gekregen: Noordzeesluizen. Deze naam is gekozen om verbinding te leggen tussen de haven van Gent en Terneuzen en het aangrenzend zeegebied. De naam past ook goed bij het havenbedrijf North Sea Port (fusiehaven Gent, Terneuzen en Vlissingen). Internationaal gesproken liggen straks de ‘North Sea Locks’ in het havengebied van ‘North Sea Port’.
Feiten en cijfers
- De Oostsluis is 280 m lang, 23 m breed en 6,5 m diep.
- In 2021 passeerden 30.857 schepen de Oostsluis.
- De Westsluis is 290 m lang, 40 m breed en 13 m diep.
- In 2021 passeerden 22.266 schepen de Westsluis.
- De Westsluis is geschikt voor zeeschepen met een diepgang tot 12,5 m en een laadvermogen van 83.000 ton, ruim 5000 containers!
- De voormalige Middensluis speelde in de Tweede Wereldoorlog een tragische rol in het leven van 5 Rijkswaterstaters.
- De Nieuwe Sluis wordt 427 m lang, 55 m breed en 16,44 m diep.
- Straks kunnen schepen tot 366 m lang, 49 m breed en 14,5 m diep naar de haven van Gent varen.
- De Westsluis kan schepen met maximaal 5.000 containers aan. De Nieuwe Sluis kan straks schepen met maximaal 12.500 containers aan.
- In 2040 passeren naar verwachting 96.000 schepen het sluizencomplex.
- Tijdens de bouw van de Nieuwe Sluis zijn mammoetbotten gevonden.
- In het haveninformatiecentrum Portaal van Vlaanderen komt u alles te weten over de Nieuwe Sluis, het sluizencomplex en de andere havens van North Sea Port.