Met rollers en uilenpalen beschermt Rijkswaterstaat kerkuilen langs snelweg
Hectometerpaaltjes die in grazige bermen staan, zijn voor kerkuilen makkelijke uitzichtposten om muizen te spotten. Dit kan voor gevaarlijke situaties zorgen; voor de vogel, maar ook voor de weggebruiker.
Om dode roofvogels te voorkomen en de verkeersveiligheid te verbeteren plaatste Rijkswaterstaat maandag 1 maart 2021 zitpalen en rollers op de hectometerpaaltjes langs de snelweg A15 en snelweg A29. Claudia Rodrigues, natuuradviseur bij Rijkswaterstaat, vertelt erover.
Waarom plaatst Rijkswaterstaat rollers en zitpalen? + vervolg
Claudia: ‘Voor de veiligheid van mens en dier. We zien dat met name jonge onervaren kerkuilen slachtoffer worden van de zuigende werking van voorbijrijdend verkeer. Als ze op een hectometerpaaltje zitten en willen wegvliegen, worden ze door de turbulentie meegezogen en komen dan op de rijbaan terecht. Vaak met dodelijke afloop. Met het plaatsen van rollers en zitpalen willen we de natuur beschermen, maar ook de weggebruiker. Een automobilist die tegen een vogel aanrijdt, kan uit koers raken en zo een ongeluk krijgen.’
Hoe zien die rollers en palen eruit?
‘De rollers die op de hectometerpaaltjes worden geplaatst zijn van kunststof. De zitpalen zijn van hout gemaakt en vormen een T-constructie. Ze zijn 3 m hoog en staan minimaal 5 m van de berm af.’
Hoe werken ze?
‘Als kerkuilen op een roller landen, kunnen ze niet blijven staan en verliezen ze hun evenwicht. Ze vliegen weer weg en kunnen dan landen op een veilige zitpaal. Door de 3 m hoge zitpalen hebben de uilen een hogere ‘starthoogte’ dan als ze op een hectometerpaaltje zitten. Hierdoor jagen ze veiliger op een prooi, uit de buurt van het wegverkeer. Daarnaast zitten de kerkuilen verder weg van de rijbaan en worden ze niet meegezogen door het verkeer. In Friesland zijn enkele jaren geleden voor het eerst uilenrollen geplaatst in combinatie met een alternatieve uitzichtpost. De ervaringen daar wijzen uit dat het een levensreddende oplossing is.’
Zijn de palen alleen geschikt voor uilen?
‘Nee, voor alle roofvogels, maar met name voor kerkuilen. Onze wegbermen zijn gewoon heel aantrekkelijk voor jagende kerkuilen en andere muizeneters. Zeker in jaren dat er weinig muizen zijn in de rest van het boerenland, zijn de wegbermen een soort reservaten voor muizen. De kerkuil is bovendien een lichte vogel, die laag vliegt (tussen de 1,5 en 3 m). Op die hoogte kan-ie optimaal zijn prooien horen en vangen. Die hoogte is precies de hoogte van auto’s en vrachtwagens en de turbulentie. Wat ook meespeelt is dat ze ‘vanuit zit’ jagen en hun prooi zittend verwerken. In sommige jaren sterft rond 40% van de geringde jonge kerkuilen in een bepaald gebied in het verkeer, weten de kerkuilenwerkgroepen.’
Op welke locaties worden rollers en palen geplaatst?
‘Het is niet de bedoeling om langs alle snelwegen rollers en palen te plaatsen. Net als bij andere faunavoorzieningen onderzoeken we waar de knelpunten zich bevinden en wat de kosten en baten zijn. Samen met omgevingspartijen, zoals de kerkuilenwerkgroep doen we die analyses. De palen worden op plekken langs de weg geplaatst waarvan vaststaat dat daar territoria van uilen aanwezig zijn en aanrijdingen met de dieren zijn geweest. De palen worden vooral daar geplaatst waar dus veel doden uilen vallen en waar geen bomen dicht in de buurt staan waar ze naartoe kunnen vliegen. We weten waar die plekken zijn door aannemers die de weg schouwen en dode dieren vastleggen in jaarlijks faunaslachtoffers-rapportages, weggebruikers die bellen met onze landelijke informatielijn en door de (regionale) kerkuilenwerkgroep.’
Waar kan ik dode roofvogels melden die ik langs de weg zie liggen?
‘Allereerst wil ik aangeven dat het levensgevaarlijk is om te stoppen langs de snelweg. Stop niet, stap niet uit en laat het dode dier gewoon liggen. Onze aannemers handelen de kadavers af volgens de verschillende procedures per groepssoort. Wat je wel kunt doen, is de Landelijke Informatielijn bellen op het nummer 0800-8002 (gratis). Die melding komt direct bij de natuuradviseurs van de desbetreffende regio terecht. Wij zien natuurlijk ook niet alles dus ik ben blij als weggebruikers er ook aandacht voor hebben!’