Onteigening
Voor het realiseren van projecten heeft de overheid grond nodig. Dit gaat bijvoorbeeld over de aanleg van een weg of de realisatie van een bedrijventerrein. Die grond is vaak in handen van particulieren of bedrijven.
Soms worden de grondeigenaar en de overheid het niet eens over de aankoop of de vergoeding. De overheid kan dan een zogenaamde onteigeningsprocedure inzetten.
De onteigeningswet schrijft voor hoe de overheid kan onteigenen. Onteigening is alleen mogelijk in het algemeen belang en onder strenge wettelijke voorwaarden. Dat komt omdat eigendom een belangrijk recht is. Bij onteigening heeft iemand recht op een complete schadeloosstelling.
Administratieve onteigeningsprocedure
De onteigeningsprocedure begint als de overheid (bijvoorbeeld een gemeente) aan de Kroon vraagt om grond ter onteigening aan te wijzen. Dit is de administratieve onteigeningsprocedure. Deze procedure stopt met een koninklijk besluit, waarin de Kroon of de grond ter onteigening aanwijst of het verzoek om onteigening afwijst.
De Corporate Dienst van Rijkswaterstaat voert de administratieve onteigeningsprocedure uit voor de Kroon. De Koning op voordracht van de minister van Infrastructuur en Waterstaat of op voordracht van de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Zie voor meer informatie de uitleg op de onteigeningsprocedure.
Gerechtelijke onteigeningsprocedure
Als de Kroon de gronden ter onteigening aanwijst, dan kan de overheid daarna de eigenaar dagvaarden bij de rechtbank. De procedure bij de rechtbank heet de gerechtelijke onteigeningsprocedure. Als de rechtbank de onteigening toewijst, stelt hij ook de hoogte van de schadeloosstelling vast. Pas als de uitspraak van de rechter in het kadaster is ingeschreven, gaat de eigendom echt over.
Zienswijzen indienen als eigenaar of belanghebbende
Bent u eigenaar of een andere belanghebbende (bijvoorbeeld huurder of pachter), en bent u het er niet mee eens dat de gronden worden onteigend? Dan kunt u dit aan de Kroon laten weten door zienswijzen in te dienen. Hoe u dat kunt doen staat in de brief die u hierover heeft ontvangen. Zie voor meer informatie de uitleg op de onteigeningsprocedure.
Onteigeningsverzoek indienen als overheidsorganisatie
Wilt u als overheidsorganisatie een verzoek tot onteigening indienen? Dit kan op het volgende correspondentieadres:
Zijne Majesteit de Koning
door tussenkomst van de minister,
Rijkswaterstaat Corporate Dienst, afdeling BJV Publiekrecht
Postbus 2232
3500 GE Utrecht
Er zijn eisen aan de indeling en inhoud van het onteigeningsdossier en aan de inzichtelijkheid van het kaartmateriaal dat bij het verzoek moet worden meegeleverd. Zie voor meer informatie hierover de handreiking, formats en instructies.
Vooroverleg en voortoets
Regelmatig worden onteigeningsverzoeken tijdelijk gestopt of afgewezen door fouten of onvolledigheden in het dossier. Wij raden u daarom sterk aan om, voordat u het verzoek tot onteigening indient, vooroverleg te hebben met de adviseurs van Rijkswaterstaat Corporate Dienst.
In het overleg vooraf krijgt u informatie en advies over de voorwaarden waaraan een onteigeningsverzoek moet voldoen. De inhoudelijk deskundigen kunnen ook een voortoets uitvoeren op het onteigeningsdossier.
Wanneer?
Het vooroverleg en de voortoets kunnen het beste gebeuren op het moment dat het onteigeningsdossier bijna zo goed als klaar is voor indiening. Bij onteigeningen voor de realisatie van ruimtelijke plannen (zoals bestemmingsplannen of inpassingsplannen) is een voortoets alleen zinvol als deze wordt gedaan, voordat het verzoekbesluit ter besluitvorming wordt voorgedragen aan de gemeenteraad of aan Provinciale Staten.
Omgevingswet: rol van de Kroon bij onteigeningen verdwijnt
Bij inwerkingtreding van de Omgevingswet eindigt de rol van de Kroon bij onteigeningen en daarmee ook de taak van Rijkswaterstaat Corporate Dienst in dit verband. Volgens het overgangsrecht worden verzoeken om onteigening die vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet bij de Kroon zijn ingediend nog afgehandeld volgens de procedure van de onteigeningswet.
Indien uw organisatie wenst dat de deskundigen van Rijkswaterstaat Corporate Dienst voorafgaand aan de indiening van het definitieve onteigeningsverzoek nog een voortoets uitvoeren op het onteigeningsdossier dan dient het conceptdossier uiterlijk 4 maanden vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet aan Rijkswaterstaat te zijn aangeleverd. Daarna voert Rijkswaterstaat geen voortoetsen meer uit.
Vragen?
Maak gebruik van het contactformulier. Wilt u graag telefonisch een vraag stellen, neem dan contact op met de Landelijke Informatielijn via 0800-8002.