Een privé-beekje voor verdwaalde vissen
Vissen die vanuit de Maas naar hun voortplantingsgebied in de Geleenbeek willen zwemmen, raken onderweg nogal eens verdwaald. Ze moeten namelijk eerst de Oude Maas door. En die is vanwege de ligging bij de Bilt- en Molenplas niet gemakkelijk te vinden.
Waterschap Limburg en Rijkswaterstaat schieten daarom te hulp met een heus privé-beekje voor de vissen.
Normaal gesproken voelen typische beek- en riviervissen als barbeel en kopvoorn aan de stroming van het water welke kant ze op moeten. De zogenoemde lokstroom. Dit gaat nu niet goed doordat er weinig stroming is in de Bilt- en Molenplas. Hierdoor kunnen ze de ingang van de Oude Maas niet altijd vinden.
Elk water is uniek
Hoe werkt dat precies, zo’n lokstroom? Inge Janssen, ecoloog bij Waterschap Limburg: ‘Elk water heeft een eigen geur en andere typerende fysiologische kenmerken. Vissen hebben die informatie nodig om te kunnen migreren tussen zoete en zoute leefgebieden, maar ook tussen de Maas en haar zijwateren.'
'Die kenmerken moeten dan wel voldoende kunnen worden waargenomen om de vissen er naar toe te ‘lokken’. Als die lokstroom niet krachtig genoeg is, missen ze als het ware de afslag. Dat betekent dat er minder vissen de landinwaartse wateren bereiken om op te groeien, naar voedsel te zoeken of zich voort te planten.'
'En dat terwijl de vismigratie toch al onder druk staat vanwege het verdwijnen van veel van hun natuurlijke leefgebied en obstakels die ze tegenkomen zoals stuwen, gemalen en waterkrachtcentrales. Maar ook een grote plas kan dus roet in het eten gooien.’
Een eigen beekje
Hoogste tijd om deze dieren een handje te helpen. Onder leiding van het waterschap wordt momenteel een nieuw beekje voor vissen aangelegd. Deze 2 km lange vispassage loopt licht slingerend langs de Bilt-en Molenplas en heeft de toepasselijke naam Verlengde Oude Maas gekregen.
De nieuwe waterloop wordt grotendeels gegraven op de plek waar voor de ontgrinding van het gebied ook een beek liep. Omdat de bedding smal en ondiep wordt aangelegd, zal het water er relatief snel gaan stromen. Daardoor zal de lokstroom er sterker zijn dan in de plassen.
Rijkswaterstaat is vanuit het convenant ‘Herstel Beekmondingen’ partner in het project. De uitvoering gebeurt onder ecologische begeleiding en in afstemming met Natuurmonumenten als eigenaar en beheerder van het gebied.
Deel gebied weer open
De nieuwe waterloop is al bijna helemaal gegraven. Een groot deel van het gebied is daarmee weer opengesteld. Zodoende kan het vertrouwde ‘rondje Molenplas’ weer worden gewandeld, op een klein stukje buitenom na.
Op een aantal plekken zijn bruggetjes over de beek gelegd, zodat wandelaars van de ene naar de andere kant kunnen lopen. Voor de grote grazers zijn er oversteekplekken gemaakt in de vorm van voordes, ofwel doorwaadbare plaatsen.
De beide uiteinden van de vispassage zijn echter nog niet klaar. Dat is nog werkterrein en dus afgesloten voor publiek. Naar verwachting is het hele project eind 2022 gereed. Dan kunnen de vissen hun beekje in gebruik nemen en via de lokstroom vlot en veilig landinwaarts zwemmen.
Meer weten over de vispassage Molenplas?
Ga dan naar de projectpagina op de website van Waterschap Limburg, waar onder meer een duidelijke animatie is te vinden. Of bekijk het drieluik over dit nieuwe beekje bij omroep Delta Limburg.