Preciezer watermanagement dankzij renovatie stuwensemble Nederrijn en Lek
Het stuwensemble Nederrijn en Lek is net compleet gerenoveerd, zodat het weer helemaal klaar is om zijn belangrijke rol in het watermanagement te vervullen. René van den Heuvel is adviseur waterbeheer bij Rijkswaterstaat en houdt zich bezig met de toekomst op het gebied van watermanagement. Hij kijkt terug op de renovatie en vertelt hoe die bijdraagt aan een beter waterbeheer.
Na ruim 60 jaar waren de stuwcomplexen aan groot onderhoud toe. De stand van de techniek en inzichten in het waterbeheer zijn intussen natuurlijk verder ontwikkeld. De opgaven zijn in de afgelopen halve eeuw doorgegroeid, waardoor er meer afstemming nodig is tussen de diverse waterbeheerders. Maar ook de omstandigheden op de grote rivieren veranderden. Ging het eerst vooral om gedoseerde waterafvoer, de laatste jaren en in de toekomst moet er steeds vaker ook (zoet)water worden vastgehouden om verdroging te voorkomen.
Nieuwe vizierschuiven en scharnieren
Tijdens de renovatie zijn onder meer de vizierschuiven, de draaipunten en delen van het aandrijf- en bewegingswerk van de stuwen vernieuwd. ‘Daardoor zijn de openingen van de stuw nu nauwkeuriger in te stellen. Dat biedt fijnere sturingsmogelijkheden en regeling, waar de bedienaars in het verleden soms wat kunst- en vliegwerk nodig hadden’, vertelt Van den Heuvel. De 3 stuwcomplexen zijn bovendien voortaan te besturen vanaf 1 punt, dankzij de nieuwe bediencentrale bij de stuw in Amerongen. Van daaruit worden de sluizen en stuwen nu 24/7 bediend.
‘Ook die centrale bediening komt het watermanagement ten goede. Door de centrale bediening is uitwisseling en afstemming nu makkelijker bij bijzondere omstandigheden. Bijvoorbeeld bij laagwater en droogte wordt het water van de Rijn op een aantal plaatsen gebruikt om de regionale watersystemen te vullen en te voeden. Deze wateraanvoer is voor de waterschappen in Oost- en West-Nederland heel belangrijk.’
‘De waterschappen, belangrijke partners van ons, kunnen het water verder verdelen met hun fijnvertakte systeem van gemalen, watergangen en sloten. En ervoor zorgen dat het beschikbare water zo goed mogelijk wordt benut’, aldus de adviseur waterbeheer.
Belangrijke rol voor zoetwateraanvoer
In het westen van het land speelt de zoetwateraanvoer nog een andere belangrijke rol in het watermanagement. Van den Heuvel: ‘Daar zijn een aantal riviermondingen waar het zeewater naar binnen komt. Zout en brak water is niet goed te gebruiken voor de landbouw en drinkwaterwinning. Het zoete rivierwater wat naar zee stroomt, creëert een tegendruk waardoor het zoute water niet te ver het land kan binnendringen. De waterschappen zijn dan ook erg afhankelijk van de zoetwateraanvoer vanuit de rivieren, om te zorgen dat hun kleinere sloten en weteringen zoet blijven. Vooral in de zomer, als er weinig neerslag is, is dit van groot belang.’
Renovatie kunststuk
De adviseur waterbeheer kijkt terug op een uitdagend maar geslaagd renovatieproject: ‘Het was een behoorlijk kunststuk, omdat zowel voor de scheepvaart als het watermanagement, de stuwcomplexen moesten blijven functioneren tijdens de renovatie. Dat heeft de aannemer goed voor elkaar gekregen, want het was allesbehalve simpel.’
Dankzij de renovatie is het stuwensemble toegerust op de eisen vanuit het watermanagement in de toekomst. De verbeteringen aan het stuwensemble passen helemaal in de ontwikkeling om juist bij laagwatersituaties meer maatwerk te leveren, wat Van den Heuvel en de waterschappen ‘Slim Watermanagement’ noemen.
‘Voor het watermanagement is het bij laagwater essentieel dat de stuwen goed functioneren, zéker met het oog op klimaatverandering. Dankzij de grotere flexibiliteit sinds de renovatie, kunnen we watertekorten langer uitstellen dan voorheen. We kijken waar het zoetwater precies nodig is en sturen het daar vervolgens zo goed mogelijk heen.’