Meer ruimte voor de natuur in de Waddenzee bij Lauwersmeer
De Lauwersmeerdijk in de kop van Groningen krijgt een dijkdoorgang met een getijdenduiker. Het binnendijkse natuurgebied de Marnewaard komt dan in verbinding te staan met de Waddenzee. Tijdens de Dag van de Bouw op 21 juni 2025 kunnen bezoekers de dijkversterking en de getijdenduiker Marnewaard bezoeken.
In dit gebied van 70 ha, dat grenst aan het Natura 2000-gebied Waddenzee en het militair oefenterrein Marnewaard, ontstaat een getijverschil van 20 cm. Elke 12 uur staat de getijdenduiker open om zoutwater in en uit het gebied te laten stromen. Dat verbetert de waterkwaliteit en leefomgeving van verschillende planten- en dierensoorten. Zo krijgt de natuur in de Waddenzee weer meer ruimte. Tijdens de Dag van de Bouw op 21 juni, is de dijk naar de getijdenduiker Marnewaard open voor publiek.
Dijkversterking Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat
Naast de dijkdoorgang met het getijdengebied in de Marnewaard, worden ook kunstmatige riffen en getijdenpoelen langs de dijk aangelegd en wordt er een natuurlijke kwelderontwikkeling gemaakt. Deze 3 unieke natuurprojecten, die vorig jaar juni zijn gestart, maken onderdeel uit van de dijkversterking Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat, die het Groningse waterschap Noorderzijlvest samen met Rijkswaterstaat uitvoert.
‘Project Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat laat goed zien hoe je een dijkversterking met natuurontwikkeling kunt combineren,’ zegt Silvia Mosterd, omgevingsmanager van Waterschap Noorderzijlvest. ‘Tussen Lauwersoog en de Westerpolder versterken we de Groningse Lauwersmeerdijk over een lengte van 9 km. De uitvoering van de natuurprojecten en de dijkversterking zal in 2026 klaar zijn.’
Getijdenduiker in de zeedijk
Waterschap Noorderzijlvest werkt aan de dijkversterking om het gebied in de toekomst te beschermen tegen hoogwater en overstromingen. ‘De dijk wordt over 9 km gemiddeld 100 cm hoger en we vervangen de bekleding van de dijk,’ legt Mosterd uit.
‘Tegelijk maken we een dijkdoorgang met een getijdenduiker zodat de Waddenzee in verbinding staat met een deel van de Marnewaard. Zoutwater stroomt via de dijk naar binnen. Voor de waterveiligheid gaan de schuiven in de getijdenduiker ook dicht bij hoogwater. Rondom het gebied leggen we een hoogwaterkade aan, zodat Defensie goed en veilig kan blijven oefenen op dit militair oefenterrein. De versterkte dijk biedt de komende 50 jaar bescherming tegen een hogere zeespiegel en tegen extremen die optreden door klimaatverandering.’ geeft Mosterd aan.
Natuurgebied
In het natuurgebied komen kunstmatige riffen en getijdenpoelen onder water te liggen, aan de voet van de dijk. ‘Dit doen we om een natuurlijke overgang te maken van de dijk naar het wad,’ zegt Rob Leemhuis, omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat voor het natuurherstel van de Waddenzee. Rijkswaterstaat is beheerder van de Waddenzee. ‘Bij kunstmatige riffen ontstaan ideale leefgebieden voor allerlei waterdieren en waterplanten. Vissen en krabben gebruiken de riffen als schuilplek. Anemonen en schaaldieren, zoals oesters en mosselen, hechten zich eraan vast.’
Natuurlijke kwelder
Langs de zeedijk wordt een natuurlijke kwelder gemaakt van circa 22 ha. ‘Dit gebied ligt vlakbij de zee en loopt af en toe onder water. Dat gebeurt alleen bij hoogwater,’ zegt Leemhuis. Het slib dat achterblijft, raakt begroeid met struiken, planten en kruiden die tegen zoutwater kunnen. Kwelders zijn ideale leefgebieden voor vogels en planten. Ook verschillende vissoorten paaien langs de randen van de kwelders.
Biodiverser
De natuur in de Waddenzee staat onder druk. Vaak ook door noodzakelijke maatregelen die we ooit als Nederland hebben genomen, zoals de dijken langs de Waddenzee. Toenemend toerisme en het dichtslibben en baggeren bij Ameland, dat middenin het Natura 2000-gebied ligt, zijn bedreigend voor de natuur. ‘Voor een deel blijven die maatregelen altijd nodig,’ zegt Leemhuis. Eemshaven aan de rand van het natuurgebied en Emden in Duitsland moeten bereikbaar blijven voor grote zeeschepen.
‘Voor een deel zullen we er alles aan doen om die druk te verminderen. Het getijdengebied is een perfecte plek waar de onderwaternatuur zich kan ontwikkelen. Er ontstaat weer vismigratie door het zoute water. Ideaal voor de paling, bijvoorbeeld, om weer landinwaarts te kunnen zwemmen.’ Leemhuis vertelt dat er al veel leven te zien is op en onder het water rondom de dijk en bij het wad. ‘De natuur herstelt zich dus en wordt biodiverser. Je ziet dat dit natuurherstel ook best snel gaat. De Waddenzee is een prachtig natuurgebied. Hoe mooi is het als je kunt helpen om de Waddenzee nog gevarieerder te maken,’ vindt Leemhuis.
Dag van de Bouw
Meer zien van de dijkversterking en de getijdenduiker? Kom op 21 juni naar de Dag van de Bouw en ga op tour over de dijk!