Schetsontwerp knoteik als monument goedgekeurd
De landschapsarchitect maakte het ontwerp voor de inmiddels monumentale knoteik in Susteren: een mooie plaats in de luwte van de geluidswal, met een informatietafeltje erbij dat is gemaakt van een schijf uit de oude knoteik zelf.
Het A2VK Buurtenplatform, IVN Born-Land van Swentibold, de Bomenstichting en de gemeente Echt-Susteren hebben dit ontwerp goed ontvangen.
We verbreden de snelweg A2. In 2020 onderzochten we of het mogelijk was om een eeuwenoude eik, bij de parallelweg in Susteren, konden verplanten. De eik staat namelijk op een plek waar rijbanen voor de A2 komen. Toen bleek dat verplanting niet mogelijk was, hebben we gezocht naar een passende bestemming.
Met het tracébesluit als uitgangspunt kon het niet anders dan dat de knoteik moest wijken. Daarom wordt hij met beleid gekapt en als monument teruggezet. Het monument wordt ook een recreatief rustpunt langs de lokale weg, waar veel fietsers en wandelaars langskomen.
Architectenbureau
Er is een esthetisch programma van eisen opgesteld voor het monument van de knoteik. Daarmee is wUrck architectuur stedenbouw landschap aan de slag gegaan. Een van de hoogste punten op hun agenda was daarbij de communicatie met de omgeving.
Op basis van de wensen van onder meer het Instituut Voor Natuurbescherming (IVN), het A2VK Buurtenplatform en de Bomenstichting heeft het architectenbureau verschillende oplossingen bedacht. Het idee dat we nu uitvoeren, werd door de omgeving meteen heel goed ontvangen.
Wat er gaat gebeuren met de knoteik
De knoteik blijft overeind, al is hij straks niet meer geworteld. Op de plek waar de eik als monument komt te staan, planten we ook enkele andere bomen. In de rug van deze locatie zit de geluidswal, waardoor het er relatief rustig is. De eik komt dus echt in het landschap te staan, ook al is hij gekapt.
En hij zal meer opvallen dan voorheen. Met zijn opvallende vorm heeft hij een herkenbaar silhouet dat nu mooi terechtkomt. Jonas Dietz (adviseur omgeving Rijkswaterstaat): ‘Ik vind het fijn dat we iets kunnen toevoegen aan de omgeving. Dat mensen even op een bankje kunnen zitten en daar een stukje geschiedenis van hun omgeving zien staan.’
Knoteik al ongeveer 250 jaar oud
De knoteik wordt niet geconserveerd. In samenspraak met de omgeving, zagen we een schijf uit de boom om een tafeltje van te maken. Met informatie over de knoteik erop, maar ook over de jaarringen en wat er in die jaren gebeurde. Aangezien de boom ongeveer 250 jaar oud is, heeft hij heel wat meegemaakt.
Op de plek waar we de schijf uit de boom zagen, zetten we een bronzen schijf terug. Zodra de boom vergaan is – wat misschien wel 50 jaar kan duren – blijft deze schijf over als herinnering aan de knoteik en het verhaal.
Overdragen aan de gemeente
Zodra het monument er staat, dragen we dit over aan de gemeente. Die zorgt voor de veiligheid, bijvoorbeeld dat er geen takken afbreken. Maar aangezien de knoteik erg compact is en ook de uitstaande takken niet zo lang zijn, is dat risico niet heel groot. De geluidswal achter het monument blijft wel in eigendom en onderhoud van Rijkswaterstaat.
De gemeente is blij met het monument en de inkleding in het landschap. Er is goed nagedacht over bijvoorbeeld de bankjes, die lijken op wat de gemeente al heeft. Dietz: ‘Het is een kroon op ons werk dat we nu vanuit de omgeving horen dat het proces zo fijn is verlopen, en dat men naar het monument uitkijkt.’
‘Ik ben blij dat we aandacht hebben gegeven aan de knoteik en de gevoelens die deze losmaakt. Hij krijgt nu een plek in het verhaal van deze buurt, voor zolang als hij bestaat én daarna.’