Renovatie Heinenoordtunnel in vogelvlucht

Wist u dat er elke dag zo’n 110.000 voertuigen doorheen gaan? Het is dus enorm belangrijk dat de tunnel veilig en beschikbaar is én blijft. De tunnel ging open in 1969 en is nu toe aan een grote renovatie.

Vervangings- en renovatieopgave

De renovatie van de Heinenoordtunnel is onderdeel van een omvangrijke vervangings- en renovatieopgave van Rijkswaterstaat. De komende jaren renoveren of vervangen we een flink aantal tunnels, bruggen en viaducten uit de jaren 50 en 60 van de 20^e eeuw.

Ze zijn niet alleen verouderd, ook het verkeer is vanaf die tijd enorm toegenomen en vrachtwagens zijn zwaarder geworden. In Zuid-Holland alleen al gaat het om 8 tunnels, 13 bruggen en 13 wegen die toe zijn aan een renovatie. De Heinenoordtunnel is als eerste tunnel aan de beurt. De renovatie start begin 2023 en duurt tot eind 2024.

Wat knappen we precies op in de Heinenoordtunnel?

Op hoofdlijnen zijn dit de werkzaamheden die we gepland hebben:

• De Heinenoordtunnel heeft geen middentunnelkanaal. Die gaan we realiseren. Automobilisten hebben hiermee bij ongelukken een snelle en veilige, afgesloten vluchtroute. In het bovendeel van het middentunnelkanaal komen ook de kabels en leidingen naar de technische installaties. Van daaruit zijn ze bereikbaar bij een storing. Groot voordeel: in dit middentunnelkanaal kunnen we doorwerken terwijl de tunnel beschikbaar is voor het verkeer. Voor het onderhoud van de tunnel zijn in de toekomst, dus minder afsluitingen nodig.
• De Heinenoordtunnel bestaat uit 7 betonnen bakken die met 6 rubberen, flexibele delen aan elkaar vastzitten: de zinkvoegen. Technisch onderzoek heeft uitgewezen dat de zinkvoegen ‘geconserveerd’ moeten worden. Dat betekent: behandeld tegen roest.
• Ook de tunnel-technische installaties zijn aan vervanging toe. Dat geldt ook voor alle systemen die in de tunnel zitten om de tunnel te bewaken, besturen en bedienen als er een ongeluk gebeurt. Denk daarbij aan de ventilatie, het licht en de slagbomen. En ook camera-, video- en audiosystemen vervangen we.
• Om te hoge voertuigen te waarschuwen en veilig langs de tunnel te leiden, komt er ruim voor de tunnelingangen een hoogtedetectiesysteem en er komen afvoerwegen. Hiermee voorkomen we dat te hoge voertuigen vast komen te zitten in de tunnel of de tunnel beschadigen. Dit veroorzaakt weer hinder en files voor het andere verkeer.
• En verder gaan we onder andere het asfalt vernieuwen, asbest verwijderen en de lichtroosters aanpassen.

Het opvallende geel verdwijnt

Ook pakken we de dienstgebouwen aan. Hierin staan de technische installaties die de systemen van de tunnel aansturen. Denk bijvoorbeeld aan de veiligheidssystemen en de ventilatiesystemen. De dienstgebouwen van de Heinenoordtunnel zijn te herkennen aan hun duidelijke gele kleur. Maar die verdwijnt.

Architect Syb van Breda licht toe: ‘De Heinenoordtunnel is een van de mooiste tunnels van Nederland: prachtig gevleid in het landschap en vanuit de omgeving nauwelijks te zien. De enige uitzondering zijn de gele dienstgebouwen. Die zijn in een latere fase toegevoegd en steken opvallend uit. Dat kon anders. Rijkswaterstaat had met alle nieuwe systemen zelfs verwacht méér dienstgebouwen nodig te hebben naast de tunnel, wat een nog rommeliger uiterlijk zou opleveren.’

‘Tijdens het proces kwamen we er samen achter dat de nieuwe systemen toch in de oude gebouwen onder te brengen zijn. Die kunnen we inpakken in een esthetische gevel: bescheiden, passend in het landschap. Een echte win-winsituatie. Want deze oplossing is dus niet alleen mooi, maar daarnaast goedkoper, en ook nog eens veel duurzamer. De meest circulaire vorm van bouwen is niet-bouwen.’

Nog een opdracht: een standaard systeem voor bediening, besturing en bewaking

De werkzaamheden worden uitgevoerd door de bouwcombinatie Dura Vermeer Divisie Infra BV, Dynniq Nederland BV en SPIE Nederland BV. Samen heten ze Savera III (dat staat voor Samenwerkingsverband voor de Vervanging en Renovatie Aanpak). Savera III gaat zich ook bezighouden met het ontwikkelen van een standaard systeem voor de bediening, besturing en bewaking van tunnels.

Bij de tunnels, bruggen en sluizen van Rijkswaterstaat zijn in de loop van de tijd verschillende technieken en systemen toegepast. Vaak allemaal iets anders. Met een standaard systeem kunnen alle tunnels op dezelfde wijze bediend, bestuurd en bewaakt worden. Daarmee wordt het beheer en onderhoud eenvoudiger, betrouwbaarder en ook goedkoper.

Verder kunnen afsluitingen dan korter duren, waardoor er minder hinder is voor het verkeer. Na de invoering van dit nieuwe systeem in de Heinenoordtunnel, kan besloten worden om het ook toe te passen in de andere tunnels in Zuid-Holland die gerenoveerd worden.

Regulier onderhoud gaat gewoon door

In de tussentijd gaat het reguliere onderhoud aan de tunnel gewoon door. Bij zulke onderhoudsbeurten is de tunnel meestal in 1 rijrichting dicht tussen 00.00 en 05.00 uur ’s nachts. ‘Alles om ervoor te zorgen dat de tunnel veilig en beschikbaar blijft’, zegt Wiljan Noordhoek, Service Manager (MJO) bij Savera III, dat ook het reguliere onderhoud verzorgt. ‘Wat we dan zoal doen? Controleren of de verschillende installaties nog werken, bijvoorbeeld.’

‘Daarnaast reinigen we de verlichting, zodat er voldoende licht blijft in de tunnel. Ook de wanden, putten van pompkelders, kolken, het wegdek en matrixborden boven de weg maken we schoon. We controleren slagbomen en repareren die als dat nodig is. Verder lossen we storingen op aan installaties in de tunnelbuis die in de periode ervoor gemeld zijn en kunnen wachten tot de geplande buissluiting. Er komen met de renovatie veel veranderingen aan, maar doel is wel om de bestaande installaties zo lang mogelijk intact te houden.’ Waarom dat zo belangrijk is, leest u in het artikel Hinder beperken bij de renovatie van de Heinenoordtunnel: de maatregelen.

Minder hinder

De impact van de renovatie is groot. ‘Met zoveel verkeer dat dagelijks van de Heinenoordtunnel gebruikmaakt, realiseren we ons dat maar al te goed’, zegt Daisy Hofmans, omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat. ‘Daarom doen we er alles aan om hinder zo veel mogelijk te beperken.’ Wat Rijkswaterstaat daarvoor doet, in samenwerking met provincie, gemeenten, waterschappen en bedrijven, én wat u zelf kunt doen, leest u in het artikel Hinder beperken bij de renovatie van de Heinenoordtunnel: de maatregelen.