Vooruitblik naar het nieuwe Lichtkogel-thema: ‘rechten van de natuur’
2 à 3 keer per jaar brengt het programma Strategische Verkenningen samen met een externe Redactieraad een Lichtkogel uit: een boekje waarin we een nieuwe trend of ontwikkeling van verschillende kanten belichten.
Sinds kort is hier ook een webplatform aan gekoppeld. In dit bericht blikken we vooruit naar de komende editie.
Groeiend besef
De effecten van klimaatverandering zijn voor iedereen steeds meer merkbaar. We kunnen er niet meer om heen. Op veel plekken in de wereld heeft dat tot het besef geleid dat wij als mensen niet náást de natuur staan, maar dat we er ook zelf onderdeel van uitmaken. Wat wij doen, onze landbouw, grondstoffenwinning, bedrijvigheid, consumptie en afval, heeft effecten op onze leefomgeving. En tegelijkertijd: de toestand van die leefomgeving en de veranderingen daarin raken ons in onze gezondheid en levensomstandigheden.
Beroep op de rechter
Een groeiend aantal mensen maakt zich grote zorgen over de trage aanpak van de CO2-uitstoot, over de kap van bomen (met de Amazone voorop, als symbolische longen van de aarde), over de afnemende biodiversiteit, de kwaliteit van rivieren, etc. Ze zoeken naar wegen om het tij te keren, en steeds vaker doen ze daarbij met succes een beroep op de rechter. Denk aan de klimaatzaak in 2015 tegen de Nederlandse Staat die is gewonnen door Urgenda samen met negenhonderd mede-eisers.
Wereldwijde trend
Om steviger te staan tegenover economische belangen, zou de natuur zelf rechten moeten krijgen. Dat is de overtuiging die steeds meer burgergroeperingen delen, en waarin ze ook gesteund worden door gespecialiseerde juristen. We zien deze ontwikkeling niet alleen in Nederland, maar ook in andere delen van de wereld. Inmiddels hebben 17 landen hun recht uitgebreid met een vorm van ‘rechten van de natuur’. In Ecuador is al in 2008 de grondwet in deze richting aangepast.
De afgelopen jaren heeft Canada door middel van juridische verdragen rechtspersoonlijkheid gegeven aan een rivier, een bosgebied en een bergstreek. Een groep van 12 juristen werkt aan een ontwerptekst met als doel om ecocide te kunnen berechten voor het Internationaal Strafhof in Den Haag. En bij onze zuiderburen hebben 82 bomen, gerepresenteerd door 2 juristen, zich aangesloten bij de Klimaatzaak tegen de Belgische Staat en de 3 gewesten.
Vertaling
In de aanstaande Lichtkogel ‘Rechten van de natuur’ belichten we deze trend vanuit verschillende invalshoeken. Er komen juristen aan het woord, maar ook ecologen en planologen. Beheerders proberen de vertaling te maken naar concrete gebieden. Welke mogelijkheden zien ze, en welke dilemma’s?
Aansluitend op de Lichtkogel ‘Rechten van de natuur’ organiseren we rond april 2022 een interactieve sessie over dit onderwerp. Heb je hiervoor suggesties, vul dan het contactformulier De Lichtkogel in.