Factsheet Ov-regelingen werkgever

Werkgeversregelingen zijn een krachtige tool om invloed uit te oefenen op het reisgedrag van werknemers. De werkgever kan kiezen welke regelingen deze aan zijn werknemers aanbiedt. Vanuit de werkgeversbenadering (ZoWerktHet) kunnen mobiliteitsadviseurs werkgevers informeren over de mogelijkheden en adviseren over specifieke voor de werkgever geschikte regelingen.

Vaak voeren zij eerst een mobiliteitsscan uit om inzicht te krijgen in het potentiële reisgedrag van werknemers, waaronder het gebruik van het ov. Met deze mobiliteitsscan kunnen werkgevers ook zien of het ov-netwerk hun medewerkers voldoende faciliteert om aan de slag te gaan met ov-maatregelen.

Door bepaalde mobiliteitsregelingen voor werknemers beter te maken en andere regelingen gelijk te houden of af te zwakken, kan de werkgever bepaalde vervoersmiddelen aantrekkelijker maken en andere onaantrekkelijker. Het is bijvoorbeeld mogelijk om een restrictiever parkeerbeleid in te stellen én de vergoeding voor ov-reiskosten te verhogen met als doel meer werknemers in het ov te krijgen. Ov-probeeraanbod kan ook een aanvullende manier zijn om mensen te verleiden tot ov-gebruik.

Er zijn verschillende werkgeversregelingen voor ov mogelijk, de vergoeding kan de volgende vormen aannemen:

• vergoeden van de werkelijke ov-kosten op declaratiebasis: alle ov-kosten voor werkgerelateerde reizen kunnen op declaratiebasis onbelast vergoed worden. Zowel losse reizen als een ov-abonnement
• een vast bedrag vergoeden per woon-werk-km: onbelaste reiskostenvergoeding van maximaal €0,23 p/km voor de gehele reisafstand. Het nadeel is dat de feitelijke reiskosten van het ov-gebruik voor de werknemer hoger kunnen uitvallen dan de vergoeding (met name bij losse kaartjes), waardoor de regeling niet direct stimuleert om het ov te gebruiken. Het voordeel is dat de voor- en natransport kilometers wel worden vergoed
• verstrekking van ov-vervoerbewijs: bijvoorbeeld een ov-abonnement of mobiliteitskaart waardoor de werkgever op saldo kan reizen. De meeste ov-bedrijven bieden de mogelijkheid om een contract aan te gaan waarbij de werkgever bepaalt wat er vergoed wordt, en inzage heeft in vermoedelijk privégebruik, reiskosten en advies voor meest voordelige abonnementen. Het voordeel hiervan is dat de werkgever de btw kan aftrekken en minder administratie van declaraties
• vergoeding van een deel van een door de medewerker aangeschaft ov-abonnement (bijvoorbeeld een voordeelabonnement, trajectkaart of vrij reizen)
• vergoeding van privéreizen met het ov: sinds 2024 mag een werkgever belastingvrij een ov-abonnement verstrekken ook voor privéreizen, indien de werknemer het abonnement ook gebruikt voor werkreizen. De kosten liggen bij de werkgever, maar het stimuleert duurzame mobiliteit en dient als aantrekkelijke secundaire arbeidsvoorwaarde
• extra stimulerende regelingen: toestaan van reizen in de eerste klas, P+R kosten vergoeden, ov-fiets vergoeden, voor- en natransport vergoeden
• organiseren van aanvullend vervoer: wanneer een ov-halte ver is van de werklocatie kan een pendelbus of deelfietsen in worden gezet

Uit de werkgeversenquête 2024 van I&O weten we dat meer dan de helft van de werkgevers (56%) de werkelijke kosten voor het ov op declaratiebasis vergoeden. Bijna drie op de tien (29%) vergoedt een vast bedrag van (destijds) € 0,21 per woon-werk-km. 18% van de werkgevers verstrekt een ov-abonnement.

Bereikbaarheidseffecten

De bereikbaarheidseffecten van werkgeversregelingen voor het ov hangen sterk samen met het gehele mobiliteitsbeleid van de werkgever, waardoor de effecten niet goed van elkaar onderscheiden kunnen worden. Er zijn verschillende onderzoeken en effectmetingen uitgevoerd naar het effect van ov-regelingen op de modal shift.

Uit het Landelijk Reizigersonderzoek (LRO) 2023 blijkt dat werkgeversregelingen duidelijke effecten hebben op gedrag van werknemers. Volgens het LRO:

• leidt een verbetering van de reiskostenvergoeding voor de auto tot minder dagen met het ov
• leidt een verbetering van de reiskostenvergoeding voor het ov tot meer dagen met het ov
• leidt een verbeterde reiskostenvergoeding voor het ov ook tot minder fietsgebruik
• leidt een verbeterde reiskostenvergoeding voor het ov niet tot minder autogebruik

Kortgezegd trekt een betere reiskostenvergoeding ov-reizigers weg van de fiets, maar niet van de auto volgens het LRO. Een overstap van ov naar fiets is doorgaans niet wat met het verbeteren van de ov-regeling beoogd wordt. Het is bij het aanpassen van werkgeversregelingen dus belangrijk om zicht te houden op ongewenste effecten.

In tegenstelling tot de uitkomsten van het LRO, blijkt uit de effectmeting van Groningen Bereikbaar (2024) dat veranderingen in reiskostenregelingen met het openbaar vervoer een significant effect hebben op spitsritten. Dit houdt in dat het verruimen van reiskostenregelingen voor het ov leidt tot met minder gemaakte auto(spits)ritten.

Het is belangrijk om hierbij te noemen dat het hier gaat om effecten in een normale situatie, zonder wegwerkzaamheden. In Zuid-Limburg is eenzelfde onderzoek uitgevoerd als in Groningen, daaruit komt echter geen significant effect op het aantal auto(spits)ritten naar voren.

Vanuit het LRO en de effectmeting van Zuid-Limburg bereikbaar wordt dus geen effect van verbetering van ov-reiskostenvergoeding op autoritten gevonden. Bij het onderzoek van Groningen Bereikbaar is er wel een effect vastgesteld. Het is niet duidelijk waar dit verschil vandaan komt.

In de tabel hieronder zijn een aantal voorbeelden gegeven van projecten op het gebied van werkgeversregelingen voor het ov.

Project	Jaar	Type	Interventie	Bereikbaarheidseffect
Werkgeversaanpak Groningen Bereikbaar	2024	werkgeversaanpak: verbeteren van ov-regeling	Een aantal werkgevers, aangesloten bij de werkgeversaanpak van Groningen Bereikbaar, heeft haar ov-regeling verbeterd.	De effectmeting van 2024 laat een significant effect van de verbetering van de ov-reiskosten zien op het aantal spitsmijdingen met de auto: 0,012 spitsmijdingen per deelnemer per dag.
Werkgeversaanpak Zuid-Limburg Bereikbaar	2024	werkgeversaanpak: verbeteren van ov-regeling	Een aantal werkgevers, aangesloten bij de werkgeversaanpak van Zuid-Limburg Bereikbaar heeft haar ov-regeling verbeterd.	De effectmeting laat geen significant effect zien van de verbeteringen op het aantal automijdingen.
Zuid-Holland Bereikbaar ov-probeeraanbod binnen werkgeversaanpak	2019	ov-probeeraanbod/werkgeversaanpak	Werkgever biedt zijn werknemers een ov-probeerpas aan. In de probeerperiode hebben 471 werknemers (die voorheen minstens drie dagen per week met de auto naar het werk reisden) een ov-probeerpas aangevraagd.	Er is ongeveer 110.000 km gereisd met het ov. Dat zijn omgerekend 0,26 automijdingen per deelnemer per dag.
Gemeente Rotterdam	2023	nieuw mobiliteitsbeleid	Werkgever biedt ov-kaart aan en hogere fietsvergoeding. Ook werd de autovergoeding lager dan de fietsvergoeding en golden er parkeerrestricties.	Ov-gebruik is toegenomen, autogebruik is lager.
Kiddoozz	2024	nieuw mobiliteitsbeleid	Aanbieden NS-businesscard voor woon-werkreizen (tegelijk ingevoerd met fietsvergoeding).	135 van de 374 werknemers gebruikt de businesscard, verder zijn er geen effecten bekend.
UMC/WKZ (ziekenhuis)	2024	nieuw mobiliteitsbeleid	Vergoeding van ov 100%, hogere fietsvergoeding en parkeerrestricties, driehonderd werknemers die hoofdzakelijk met de auto naar het UMC reisden.	Voor de proef kwam 70% van de deelnemers voornamelijk met de auto. Tijdens de proef werd bijna 90% van de woon-werkreizen met het ov en de fiets afgelegd.

In de tabel worden voorbeelden bij een aantal werkgevers uitgelicht, de effecten worden niet kwantitatief gemeten maar er is wel een kwalitatief beeld. Uit de voorbeelden bij werkgevers blijkt dat het verbeteren van ov-regelingen ten koste kan gaan van fietsritten. Daarom is het belangrijk om naast een ov-regeling een aantrekkelijke fietsregeling aan te bieden.

Hierboven is te zien dat verschillende onderzoeken verschillende uitkomsten hebben, mogelijk heeft dit te maken met de unieke omstandigheden van elk project/onderzoek. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een project is uitgevoerd in combinatie met (urgente) hinder of in combinatie met andere interventies.

Effecten lange termijn

Het aanbieden van een ov-regeling is een structurele maatregel, waardoor het reisgedrag van werknemers zich op lange termijn zal vasthouden. Het is hierbij wel belangrijk dat (ook nieuwe) werknemers bekend zijn met het aanbod.

Er is onvoldoende onderzoek beschikbaar over de structurele aard van automijdingen die behaald worden door het aanpassen van werkgeversregelingen waarmee het ov wordt gestimuleerd, om er algemene conclusies uit te kunnen trekken.

Duurzaamheidseffecten

De duurzaamheidseffecten zijn afhankelijk van welke modaliteit werknemers eerst gebruikten. Als een werknemer voorheen met de auto reisde en nu met het ov is er een positief duurzaamheidseffect.

Als een werknemer voorheen met de fiets ging en nu met het ov is er geen of een klein negatief duurzaamheidseffect. De proef bij het UMC laat zien dat het mogelijk is om werknemers vanuit de auto tot gebruik van het ov te verleiden.

Hierbij is het van belang dat er een goede afbakening is van de doelgroep, namelijk werknemers die voornamelijk de auto gebruiken. Daarnaast werkt het goed als er meerdere maatregelen tegelijk worden ingezet, zoals het tegelijk invoeren van parkeerrestricties en een verbeterde fietsvergoeding.

Kosten

Het vergoeden van het ov-gebruik of het verstrekken van abonnementen brengt kosten met zich mee voor de werkgever. De kosten zijn afhankelijk van de regeling en in welke mate er vergoeding plaatsvindt.

Werkgevers kunnen kosten besparen door minder vergoeding voor de auto aan de werknemers en besparen op kosten voor autoparkeren bij het bedrijf, vaak een forse kostenpost, en het vrijgekomen budget te gebruiken voor ov-regelingen. Zo hoeft een extra ov-regeling niet automatisch tot hogere kosten te leiden.

Informatie over de kosten is heel beperkt beschikbaar. Voor zover informatie beschikbaar is, lopen de kosten per werkgever sterk uiteen. Verdere specificatie van de kosten wordt daarom niet gegeven in deze factsheet.

Aandachtspunten en variabelen die van invloed zijn

Context die van invloed is op de effecten

• De regelingen zoals in deze factsheet zijn beschreven, geven de situatie in 2025 weer. Het betreft wettelijke regelingen, die jaarlijks kunnen worden gewijzigd. Mobiliteitsadviseurs zijn goed op de hoogte van de vigerende regelingen. Check altijd goed welke wet- en regelgeving van kracht is.
• De unieke situatie van elke organisatie moet worden meegewogen in het aanpassen van werkgeversregelingen. Laat daarom een mobiliteitsscan uitvoeren om de ov-potentie van de organisatie in kaart te brengen.
• Ov-regelingen zijn vaak onderdeel van een breder mobiliteitsbeleid. Let goed op bij het draaien aan de knoppen van werkgeversregelingen; sommige aanpassingen kunnen namelijk leiden tot onverwachte en ongewenste uitkomsten. Uit het landelijk reizigersonderzoek blijkt dat het verbeteren van ov-regelingen kan zorgen voor minder fietskilometers. Om dat effect te verminderen: overweeg om ook de fietsregelingen tegelijk te verbeteren.
• Aansluitend bij het vorige punt: overweeg om het verbeteren van ov-regelingen te combineren met andere werkgeversregelingen. Bijvoorbeeld het invoeren van een meer restrictief parkeerbeleid of ruimere fietsregelingen. Dit zal voor een groter effect zorgen in termen van vermeden autoritten.

Kwaliteit van de regeling

• Communicatie van de werkgever over de ov-regeling is cruciaal voor het gebruik. Wanneer de regelingen niet bekend zijn bij de werknemers worden deze ook niet gebruikt.
• Er zijn verschillende soorten mobiliteitskaarten die kunnen worden aangeboden die verschillende opties hebben. Elke werkgever kan een andere wens hebben. Mobiliteitskaarten kunnen vergeleken worden op bijvoorbeeld deze website.
• Het verruimen van werkgeversregelingen wordt door sommige werkgevers ook gebruikt in het kader van aantrekkelijk werkgeverschap. Het kan een manier zijn om nieuw personeel aan te trekken of huidig personeel te behouden.

Organisatorische leerpunten

• De werkgever kan kiezen welke van de wettelijke regelingen hij aan zijn werknemers aanbiedt. Vanuit de werkgeversbenadering kunnen mobiliteitsadviseurs werkgevers stimuleren om regelingen aan te bieden en werknemers te stimuleren om er ook daadwerkelijk gebruik van te maken. Zie voor meer informatie de factsheet Werkgeversaanpak.
• Voor regionale samenwerkingsverbanden met een werkgeversaanpak raden we aan om bij te houden wat voor maatregelen worden geadviseerd aan organisaties. Een CRM-systeem kan hier een goede optie zijn.
• Ook is het goed om bij te houden wat de effecten van adviezen zijn. Welk deel van de werkgevers neemt actie en wat zijn de effecten daarvan? Het is ook mogelijk om dit bij een aantal representatieve werkgevers te onderzoeken en die resultaten door te rekenen naar de andere organisaties.
• Mochten er veranderingen worden doorgevoerd in de werkgeversregelingen, dan is dit het uitgelezen moment voor een voor- en nameting. Dit kan op verschillende manieren, zoals een vragenlijst voor en na, maar bijvoorbeeld ook door analyse van de modal split op basis van data via de mobiliteitskaart/ov-kaart (let op AVG) en tellingen op de parkeerplaats en in de fietsenstalling (let op seizoens- en weersinvloed) van de organisatie.

Publicatiedatum: 24-10-2025