Tweede plaats Jan Agemaprijs 2025 voor Dijkversterking Afsluitdijk

Jan Agemaprijs

Als stimulans voor innovatie in de waterbouw, wordt eens in de vijf jaar de Jan Agema-prijs uitgereikt. De prijs gaat naar het beste en meest innovatieve waterbouwkundige project dat de afgelopen jaren is gerealiseerd.

De vakjury lette bij het toekennen van de prijs onder andere op innovatie, de positieve impact van het project en de uitvoering. Er waren 13 inzendingen waarvan er drie genomineerd werden. De winnaar van de Agemaprijs 2025 was het project Windenergie Borssele.

Toch kreeg de dijkversterking van de Afsluitdijk lovende woorden van de vakjury: ‘Het project Dijkversterking Afsluitdijk onderscheidt zich door een innovatieve en zorgvuldige benadering van een iconisch onderdeel van de Nederlandse waterbouw. De jury roemt de innovatieve versterking met oog voor landschap, ecologie en de speciaal ontwikkelde Levvel-blocs, die wereldwijd navolging krijgen.’

Dijkversterking nodig

In 1932 is de aanleg van de Afsluitdijk voltooid. Vanwege klimaatverandering en een strengere normering voor dijken, moest de Afsluitdijk na bijna 90 jaar vernieuwd worden. Bouwconsortium Levvel (BAM, Van Oord, Rebel en Invesis) is in opdracht van Rijkswaterstaat in 2019 gestart met de dijkversterking en heeft deze in 2023 afgerond.

Innovatie in uitvraag

Emiel Boerma, technisch manager bij Rijkswaterstaat, vertelt: ‘Als opdrachtgever hebben we innovatie op de Afsluitdijk sterk gestimuleerd. Maar als je innovatie toestaat, krijg je oplossingen die nooit eerder bewezen of getoetst zijn. Daarom hadden we in de uitvraag ook aangegeven dat het ontwerp uitgebreid getoetst moest worden in de Deltagoot.’

‘Verder kwamen er strikte eisen vanuit de omgeving, mede omdat de Afsluitdijk tussen twee Natura 2000-gebieden ligt. Het was een grote opgave, waarbij goede samenwerking tussen opdrachtgever en aannemer van groot belang was. Maar nu ik terugkijk: alles zit erin. We hebben nergens een compromis gemaakt. De dijk ziet er geweldig uit, is aantoonbaar supersterk en zit vol met innovatieve oplossingen.’

Innovatie in ontwerp en realisatie

Vanaf de tenderfase werkte Levvel aan het verleggen van grenzen in de waterbouw. De schaal en uniformiteit van de Afsluitdijk boden kansen voor innovatie, maar vroegen ook om uiterste zorgvuldigheid.

‘Elke verrassing kan zich immers over 32 km herhalen,’ aldus Sjoerd van den Steen, ontwerpmanager bij Levvel. De meest opvallende innovaties zijn de nieuwe bekledingselementen: het Levvel-bloc op het ondertalud en het ribbelpatroon van de Basalton-Quattroblock zetstenen op het boventalud. Beide zijn uitgebreid getest met schaalmodellen in golfgoten. Niet alleen op stabiliteit, maar ook om toleranties tijdens aanleg en onderhoud vast te stellen.

Van den Steen: ‘Dankzij deze aanpak konden we ongeveer 60% beton besparen ten opzichte van een traditioneel ontwerp.’ Ook in de uitvoering koos Levvel voor slimme oplossingen. Zo werden twee unieke plaatsingsmachines ontwikkeld, de Ballerina en de Titaan, een tijdelijke vaargeul gebaggerd langs de dijk en een semi-automatische fabriek gebouwd voor de productie van 70.000 Levvel-blocs.

Erkenning

‘Het was een enorm uitdagende opgave met een strakke planning en hoge kwaliteitseisen in alle projectfasen. De tweede prijs is de erkenning dat dit echt een waterbouwkundige prestatie is en een beloning voor de vele collega’s die hier aan hebben meegewerkt,’ zegt Van den Steen terugblikkend.

Rolf Bruins, waterbouwkundig ingenieur bij Rijkswaterstaat voegt toe: ‘Het project in een notendop: technisch hoogstaand, fijne samenwerking en vernieuwend. De Afsluitdijk was al een icoon en is nog steeds een parel van een dijk, waarin techniek, esthetiek, ecologie, en innovatie samenkomen. Ik vind het heel gaaf dat we een van de belangrijkste dijken van Nederland succesvol hebben bekleed met nieuwe innovatieve elementen.’