Scenario’s onderzocht om instroom HCH Twentekanaal in te perken

De HCH-vervuiling is afkomstig van de voormalige fabriek Stork Chemie die halverwege de vorige eeuw een bestrijdingsmiddel produceerde. Het onderzoeksbureau heeft concrete scenario’s beschreven. Twee scenario’s lijken het meest haalbaar: een reactieve mat met actief kool op de waterbodem en een actief koolscherm in de landbodem.

Tauw gaat deze twee scenario’s en een combinatie van de twee scenario’s verder uitwerken. Doel is om de kwaliteit van het water in het Twentekanaal binnen de normen van de Kaderrichtlijn Water te krijgen.

Elf scenario’s

Tauw heeft onderzoek gedaan met als doel de HCH-waarden voor een lange termijn (20-30 jaar) te verlagen en zo te voldoen aan de Kaderrichtlijn Water. Uiterlijk in 2027 moeten alle oppervlaktewateren voldoen aan de Europees geldende normen voor chemische stoffen, dus ook het Twentekanaal.

Tauw heeft in totaal elf scenario’s in beeld gebracht. Deze elf zijn op hoofdlijnen beschreven en getoetst op basis van kosten, haalbaarheid (zowel in uitvoering als tijd) en maatschappelijke impact. Op basis hiervan vielen zes scenario’s af.

Er zijn vijf scenario’s overgebleven plus een zogenoemde referentiemaatregel waarbij alle bodemverontreiniging wordt verwijderd. In geen enkel scenario lukt het om op korte termijn aan de norm te voldoen.

Mogelijke oplossing tegen HCH

Op basis van het onderzoek hebben de betrokken partijen besloten om twee mogelijke scenario's verder uit te laten werken: een reactieve mat op de waterbodem en een scherm van actief kool in de landbodem. Ook een combinatie van de scenario's wordt onderzocht.

• Een reactieve mat op de waterbodem bevat actief kool waar HCH zeer goed aan hecht. Zo’n mat op de bodem van het Twentekanaal en in de Strootbeek vangt meer HCH af uit het grondwater dan op dit moment gebeurt via de natuurlijke sliblaag.
• Met actief kool wordt, met behulp van injecties, een ‘verticaal scherm’ in de landbodem gemaakt. Het verontreinigde grondwater stroomt hier doorheen. Deze injecties halen voor een deel het HCH uit het grondwater. Daardoor komt minder HCH in het Twentekanaal terecht. Deze maatregel lijkt op de andere oplossing (een reactieve mat op de waterbodem). Het verschil is dat de injecties van actief kool in de landbodem (langs het kanaal) worden aangebracht in plaats van op de waterbodem.

Verwijderen bron van HCH

Tauw heeft ook onderzocht wat het volledig verwijderen van de HCH-bron in de bodem en aanvullende grondwaterreiniging zou betekenen. De kosten hiervan zouden oplopen tot ruim een 500 miljoen euro. Dit komt vooral door de zeer hoge indirecte kosten. Helaas is dit nu geen haalbare optie.

Vervolg

De gemeente en Rijkswaterstaat laten de mogelijke scenario's uitwerken in een vervolgonderzoek. Naar verwachting rondt Tauw dit onderzoek in het tweede kwartaal van 2026 af. Met de informatie uit dit verdiepende onderzoek kan een definitieve keuze tussen de overgebleven scenario's worden gemaakt.

Achtergrond

In januari 2024 hebben we verhoogde waarden HCH gemeten bij het officiële meetpunt Wiene. We hebben daarom besloten om het Twentekanaal vanaf sluis Eefde door te spoelen. Na het doorspoelen van het kanaal zijn de HCH-waarden bij meetpunt Wiene weer gedaald tot voor de piek. De waarden voldoen daar weer aan de norm.

De oorzaak van de tijdelijke piek waren de baggerwerkzaamheden in 2023 die Rijkswaterstaat en de gemeente Hengelo hebben uitgevoerd. Het water tussen sluis Delden en sluis Hengelo voldoet niet aan de Kaderrichtlijn Water norm (KRW) en heeft daar sinds het invoeren van de KRW ook nooit aan voldaan. Om wel aan de richtlijn te kunnen voldoen, moeten maatregelen worden genomen met effect voor de langere termijn.