Geslaagde sluisdeurwissel in Amerongen

Omgevingsmanager Gert-Jan Borst van Rijkswaterstaat en werkvoorbereider Jordi de Groot van aannemerscombinatie Vitaal vertellen wat er allemaal kwam kijken bij deze bijzondere operatie.

Dat het vervangen van sluisdeuren geen eenvoudig klusje is, blijkt wel uit het feit dat de vaarweg vanaf 15 september 2025 twaalf dagen gestremd was. ‘We gingen eerst uit van tien dagen,’ vertelt Borst, ‘maar door de harde wind was het de eerste dagen niet mogelijk om te hijsen.’

Preventief onderhoud

Borst legt uit dat het wisselen van de deuren een vorm van preventief onderhoud is. We maken daarbij gebruik van het feit dat de sluisdeuren van Amerongen hetzelfde zijn als die van de sluizen in Driel en Hagestein. ‘Ze zijn dus uitwisselbaar en kunnen daardoor om beurten en preventief onderhouden worden,’ legt Borst uit.

Elke sluis telt drie sets deuren. Daarnaast beschikken we over twee reservesets in hun opslag; een depot van steunpunt Rosandepolder bij Oosterbeek. De nieuwe deuren van Amerongen komen uit die opslag. ‘Eerder deden ze dienst in de sluis van Driel.’ In de tussentijd werden ze grondig schoongemaakt en voorzien van een nieuwe laag verf. Vervolgens werden de deuren geïnspecteerd op lichte beschadigingen en hersteld.’

'Indrukwekkend gezicht’

Voor het terugplaatsen van de sluisdeuren in Amerongen werd een grote telekraan – met een uitschuifbare arm – op een ponton gebruikt. ‘Ik vond dat een indrukwekkend gezicht,’ zegt Borst. En al heeft Vitaal veel ervaring met onderhoud van bruggen, sluizen en stuwen, volgens De Groot was het ook voor hen een bijzondere klus. ‘Het blijft spectaculair om te zien, deuren van 60 ton die in de lucht worden gehesen.’

Op tijd informeren

De operatie verliep succesvol. Dat is volgens Borst te danken aan de inzet van mensen tijdens de operatie zelf en aan de grondige voorbereiding. ‘Omdat het om een stremming gaat die meer dan twee dagen duurt en grote hinder oplevert, moesten we op tijd toestemming vragen bij de Centrale Commissie voor de Rijnvaart en de vaarwegbeheerder. In dit geval was dat een jaar van tevoren.’

Voor het informeren van betrokkenen, waaronder de scheepvaart, hielden ze dezelfde termijn aan. ‘Op tijd en helder communiceren zorgt voor begrip en vertrouwen. En het geeft betrokkenen de ruimte om hun planning aan te passen aan de stremming.’

Slim plannen van werkzaamheden

In de tussentijd is ook veel overleg geweest tussen Rijkswaterstaat en Vitaal, om werkzaamheden op elkaar af te stemmen en taken te verdelen. De afspraken zijn volgens De Groot verwerkt in werkplannen, waarbij de stremmingsperiode werd gebruikt om meteen ook ander werk te doen aan de sluis. ‘Zo voorkomen we dat er op een later moment opnieuw een stremming van de scheepvaart nodig is.’

Zo herstelden duikers schade aan een betonnen drempel en is wrijfhout vervangen, ook wel het remmingswerk genoemd. 'Dat zijn geleiders die het beton beschermen tegen botsingen met schepen.’

Verder werd een zogeheten taatspen geplaatst op de bodem, een soort scharnier dat ervoor zorgt dat de deur kan draaien. De Groot vertelt dat hiervoor een halfronde taatskuip is gebouwd. ‘Die hebben we leeggepompt zodat medewerkers veilig en droog op de bodem konden werken.’

Al het werk leverde volgens Borst beperkt hinder op voor de omgeving. ‘Dat komt doordat er relatief weinig mensen in de buurt van de sluis wonen en huizen er redelijk ver van af staan. Daarnaast voerden we bouwmaterialen aan over water waardoor bewoners geen last hadden van vrachtverkeer.’

Weer vijftien jaar vooruit

De komende jaren staan nog meer preventieve wissels van sluisdeuren op de planning bij de andere stuwcomplexen. ‘Maar deze in Amerongen kunnen weer vijftien jaar mee,’ sluit Borst tevreden af.

Stuwcomplex Amerongen maakt deel uit van het stuwensemble Nederrijn en Lek, samen met Driel en Hagestein.