Rijkswaterstaat plaatst ecoscherm op de dijk: dierenverhuizing voor dijkversterking
Halverwege maart 2024 wordt er een kniehoog scherm geplaatst aan de binnenzijde van de Westkade en de Zuidkade op Marken. Dit is een zogeheten ecoscherm dat moet voorkomen dat muizen, kikkers, ringslangen en ander klein beestenspul zich richting het werkgebied van de aannemer begeeft.
Het is een van de vele maatregelen die de aannemer en Rijkswaterstaat nemen om te voorkomen dat de natuur last heeft van de werkzaamheden. Het doel van het ecoscherm is om fauna (de dieren) weg te houden van de werkzaamheden. Het scherm laat het kruinpad vrij, dus iedereen kan er een kijkje nemen.
De dijken van Marken beschermen het eiland tegen het water in het Markermeer en de Gouwzee. Tegelijk vormen ze een favoriete hangplek voor veel dieren en planten.
Zo leven en overwinteren er ringslangen in de spleten van de stenige waterkant. En de bermen aan de landzijde vormen het leefgebied van onder meer spitsmuizen, woelmuizen en padden. Boven op de dijk en op het binnentalud vormen grassen en bloemen een bloeiend buffet voor vogels en insecten. Al met al een biodiversiteit van heb ik jou daar.
Omgevingswet
U kunt zich voorstellen dat met de huidige werkzaamheden aan de dijk, maar ook met het regulier maaien van het binnentalud, er heel wat van dat leefgebied wordt verstoord. Daarom bestaan er in Nederland regels die zo’n verstoring van de natuur tot het minimale moeten beperken.
Zo moeten aannemers die in de openbare ruimte werken ervoor zorgen dat zij daarbij de natuurregels in de Omgevingswet niet overtreden. Dat houdt onder meer in dat ze vooraf ecologisch onderzoek moeten doen, waar nodig ontheffingen moeten aanvragen en een ecologisch werkprotocol moeten opstellen.
In zo’n protocol staat beschreven welke maatregelen zij nemen om negatieve effecten te voorkomen en daarmee te voldoen aan de Omgevingswet.
Om deze ecologische hobbel op Marken goed te kunnen nemen, schakelde aanneemcombinatie Hof op Marken adviesbureau E.C.O. Logisch in. Op basis van de werkzaamheden en werkplanning van de aannemer bepaalde hij welke natuurmaatregelen daarvoor uitgevoerd moeten worden.
‘Zo’n bureau weet precies wat wel en niet mag en hoe je de maatregelen moet uitvoeren’, zegt Chris van der Geest, adviseur milieu bij Rijkswaterstaat. ‘Ook houden ze een ecologisch logboek bij. Daarin wordt bijgehouden welke handelingen er allemaal daadwerkelijk zijn uitgevoerd om verstoring van de natuur te voorkomen.’
Ringslangen
In het ecologisch werkprotocol staat onder meer dat er een ‘verhuizing’ is georganiseerd voor ringslangen die in het buitentalud aan de Zuid- en Westkade hun winterverblijven hebben.
Van der Geest: ‘Omdat er bij datzelfde buitentalud dijkwerkzaamheden plaatsvinden, plaatst bureau E.C.O. Logisch de ringslangen op tijd over. Op de Noordkade zijn eerder vervangende ‘overwinteringshopen’ aangebracht.’
‘Daar kunnen zij nieuwe plekken vinden om te overwinteren terwijl de aannemer aan de kades zijn gang kan gaan.’ Aan zo’n vervangend verblijf zijn overigens ook eisen verbonden: ze moeten vorstvrij zijn en voldoende holletjes bevatten waar de slangen in kunnen kruipen.
Watersalamanders
Ook vermeldt het logboek dat er tussen 31 augustus en 11 september 2023 35 kleine watersalamanders ‘uit het werk zijn gevangen en verplaatst naar veilig gebied’. Hetzelfde geldt voor onder andere enkele snoekbaarzen, 50 blankvoorntjes, 10 zwartbekgrondels en 20 kaukasische dwerggrondels.
Van der Geest: ‘Adviesbureau E.C.O. Logisch heeft de vissen gevangen met behulp van elektrovisserij waarbij de vis tijdelijk wordt verdoofd en opgevangen in een grote ‘bun’: hier kunnen ze bijkomen. Daarna worden ze ergens anders uitgezet. Wellicht dat sommige vissen worden teruggezet zodra de werkvakken zijn vrijgegeven.’
Ecoscherm
En vanaf maart 2024 gaat een ecoscherm op de dijk dus ook helpen bij het beschermen van de natuur. Van der Geest: ‘Net als bij het wegvangen van de vissen kan zo’n scherm ervoor zorgen dat beestjes niet op een plek komen waar we ze liever even niet zien.’
Op de dijk houdt dat in dat er over de hele lengte van de zuidelijke en de westelijke dijk vanaf maart een scherm staat dat de dijk verdeelt in een binnen- en buitenzijde. Het scherm is gemaakt van stevig materiaal en is zo’n 60 cm hoog.
‘Nadat het scherm is geplaatst, en voordat de dijkversterkingswerkzaamheden verder gaan, zorgen we ervoor dat de dieren naar de goede kant van de dijk zijn verplaatst. We brengen daarnaast voorzieningen aan waarmee de dieren wel vanuit het werkgebied naar de binnenzijde over het scherm kunnen, maar niet andersom.’
Om binnendijks de dieren nog meer tegemoet te komen, zijn er tijdens de normale beheer- en onderhoudswerkzaamheden delen van de dijk niet gemaaid. Van der Geest: ‘Die delen zijn we dus niet vergeten, maar we hebben ze daar bewust gelaten om zo de dieren daar nog een beschutte plek te geven om in weg te kruipen. ‘
‘Ook bij het maaien zelf houden we rekening met het bermleven door bijvoorbeeld 1 kant op te maaien. Daarmee geven we alle dieren de kans om zich vroegtijdig uit de voeten te maken. De komende tijd zullen we het buitentalud vaker maaien, om te voorkomen dat de begroeiing een schuilplaats wordt voor de dieren.’