Duurzame oplossingen in de praktijk: emissieloze schepen varen uit
De toekomst van het onderhoud aan onze rivieren en vaarwegen wordt steeds groener. Met de komst van twee volledig elektrische werkschepen, de Volta en de Prins ZEs, in oktober 2025, zetten Rijkswaterstaat en marktpartijen een belangrijke stap richting emissievrij werken op het water.
Samen laten we zien dat verduurzaming van de binnenvaart niet langer toekomstmuziek is, maar vandaag al een realiteit is.
‘De Volta en de Prins ZEs laten zien hoe de transitie naar emissieloos werken op het water eruitziet,’ zegt Roger Mol, hoofdingenieur-directeur Duurzaamheid en Leefomgeving en Chief Procurement Officer van Rijkswaterstaat. ‘Door samen met de markt te investeren in innovatieve oplossingen, brengen we duurzame ambities een stap dichterbij.’
De Volta: 100% elektrisch werken in de praktijk
De Volta, ontwikkeld door Martens en Van Oord, wordt onder andere ingezet voor krib- en oeveronderhoud en kleinschalig baggerwerk op de Boven-Rijn, Waal, het Maas-Waalkanaal en aangrenzende havens en invaarten. Dit project wordt in samenwerking tussen Heijmans en Martens en Van Oord uitgevoerd. Het schip is volledig elektrisch aangedreven, wat zorgt voor minder uitstoot van CO₂ en stikstof (Zero Emissie), stiller werken langs de oevers en een gezondere leefomgeving voor de bewoners langs de rivier.
Maarten Spronk, directeur van Martens en Van Oord, ziet de Volta als een logisch vervolg op de duurzame koers van zijn bedrijf. ‘Duurzaam werken is voor ons een basisvoorwaarde. We willen graag een grote bijdrage leveren aan de Grond-, weg en waterbouw sector waar het gaat om verduurzaming van ons materieel. Dit vraagt wel forse investeringen, maar door het beleid van Rijkswaterstaat en de ondersteuning van het programma Schoon en Emissieloos Bouwen kunnen wij onze innovatieve ambities waarmaken.’
De weg naar emissieloos varen vereiste echter meer dan techniek en financiering. In de regio bleek het elektriciteitsnet overbelast tot zeker 2035. Dat vroeg om creatieve oplossingen. Zo wordt de Volta opgeladen bij een cruiseschipbedrijf, en door ’s nachts gebruik te maken van overtollige stroomcapaciteit bij lokale bedrijven.
De Prins ZEs: emissieloos krachtwerk op waterstof
De Prins ZEs is het eerste volledig emissieloze draadkraanschip van Nederland, ontwikkeld door Van den Herik-Sliedrecht. Deze varende kraaninstallatie wordt ingezet voor baggerwerk en onderhoud van oevers en vaarwegen. De energie aan boord komt uit waterstof. Door waterstof via brandstofcellen om te zetten in elektriciteit, kan het schip zonder verbranding en zonder uitstoot opereren.
De Prins ZEs combineert een accucapaciteit van ongeveer 2 MWh met waterstof-brandstofcellen die dagelijks tot 3.600 kWh aan elektriciteit kunnen opwekken. Daarmee kan het schip een volledige werkdag elektrisch varen en werken, zonder afhankelijk te zijn van walstroom of laadpunten langs het water.
‘De Prins ZEs bewijst dat innovatie en verantwoordelijkheid hand in hand gaan,’ aldus Isolde Struijk, directeur van Van den Herik. ‘Verduurzaming is voor ons familiebedrijf van strategisch belang. Met deze technologie zetten we niet alleen een technische stap, maar laten we zien dat verduurzaming haalbaar is, ook in een sector die traditioneel veel energie verbruikt.’
Koplopers in de verduurzaming van het vaargeulonderhoud
De Volta en de Prins ZEs maken deel uit van de koploperprojecten binnen het transitiepad Kustlijnzorg en Vaargeulonderhoud. In deze projecten werkt Rijkswaterstaat samen met marktpartijen aan concrete toepassingen van duurzame innovaties. Door ruimte te bieden voor innovatie binnen contracten en gebruik te maken van SEB-middelen (Schoon en Emissieloos Bouwen), worden duurzame keuzes financieel haalbaar. Zo kunnen partijen experimenteren, leren en opschalen.
‘We vragen veel van onze partners, maar bieden ook ruimte om te leren en te innoveren,’ zegt Mol. ‘Koploperprojecten zoals de Volta en de Prins ZEs laten zien dat verduurzaming in de waterbouw haalbaar wordt als overheid en markt de schouders er samen onder zetten.’
‘En dit soort initiatieven passen ook goed bij onze instandhoudingsopgave. Samen met de markt houden we niet alleen onze infrastructuur in stand, maar maken het ook toekomstbestendig. Door nu te investeren in emissieloze schepen versterken we onze operationele weerbaarheid en verkleinen we onze ecologische voetafdruk.’
Leren door te doen
De successen van de Volta en de Prins ZEs kwamen niet vanzelf. Ze zijn het resultaat van gedegen voorbereiding, vertrouwen en volharding tussen Rijkswaterstaat en de markt. Deze aanpak werpt vruchten af.
Innovaties die in één project worden getest, kunnen vervolgens ook worden gebruikt in andere projecten. Zo helpen koplopers de hele sector vooruit richting klimaatneutraal en circulair werken op en langs het water.