Zeesluis Farmsum versterkt samenwerking bij vernieuwing sluizen
Rijkswaterstaat en marktpartijen staan voor de uitdaging om vele bruggen, tunnels en sluizen te vernieuwen. Dat vraagt niet alleen om vakmanschap, maar ook een andere manier van samenwerken.
Nieuwe vormen van samenwerken
Binnen de Taskforce Infra werkt het Platform V&R aan nieuwe vormen daarvan: opener, eerder en met meer oog voor elkaars rol. ‘Rijkswaterstaat kan dit niet alleen, en de markt ook niet,’ zegt Eric Smulders, portfoliomanager bij Rijkswaterstaat en actief binnen het Platform V&R. ‘We moeten het samen doen en het experiment Farmsum laat zien hoe dat kan.’
Voor de sluiskolk bij Zeesluis Farmsum is in tien weken tijd een experiment gedaan dat scherpte, vertrouwen en vooral enthousiasme opleverde. Geen papieren oefening, maar een proef om te ervaren hoe eerder en nauwer samenwerken in de praktijk uitpakt.
Drie fasen in tien weken
Het experiment liep van september tot november 2024 en doorliep drie fasen. Na het afbakenen van de scope zijn objecten en eisen gezamenlijk in kaart gebracht. Daarna volgde het bespreken van uitvoering, fasering en omgevingskenmerken, inclusief risico’s en condities. Tot slot maakten partijen samen een kostenraming op.
Volgens Smulders lag de grootste winst al in de start. ‘De focus lag op de inhoud. We hebben vanaf het begin alle informatie gedeeld. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar in de praktijk gebeurt het zelden.’
‘We ontdekten hoe verschillend de reflexen zijn: Rijkswaterstaat wil alles tot in detail begrijpen, terwijl de markt sneller door wil. Door dat te benoemen, ontstond er over en weer meer begrip. Soms moet je accepteren dat je met een bepaalde onzekerheid verdergaat.’
Scherpere discussies, meer begrip
De open manier van werken maakte scherpe discussies mogelijk over inhoudelijke keuzes. Moet je altijd de letter van de norm volgen of kan het ook anders als dat verantwoord is? Smulders: ‘Veel normen zijn geschreven voor nieuwbouw, niet voor vernieuwing. Dat leidt in projecten vaak tot discussie. In Farmsum merkten we hoe waardevol het is om dat vroeg op tafel te leggen.’
Ook thema’s als risicoverdeling en marges kwamen aan bod. ‘Dat is vaak de bron van discussie,’ zegt Smulders. ‘Als opdrachtgever wil je voorspelbaarheid, terwijl de markt alleen risico’s kan dragen als daar een eerlijke marge tegenover staat. Door dit in een open setting te bespreken, ontstond meer begrip en plezier in het werk.’
Samen ramen geeft vertrouwen
Een belangrijk leerpunt was de gezamenlijke kostenraming. Twee groepen, een met Rijkswaterstaat en een ingenieursbureau en een met de markt en een ingenieursbureau, maakten onafhankelijk een begroting.
‘Deze ramingen lagen heel dicht bij elkaar,’ vertelt Smulders. ‘Dat gaf vertrouwen. Het laat zien dat de markt begrijpt waar wij naartoe werken en dat wij voorspelbaarder worden als we ze eerder betrekken. Dat maakt inschrijven minder risicovol.’
Houding en gedrag maken het verschil
Wat Farmsum volgens Smulders vooral duidelijk maakte, is dat succesvolle samenwerking niet alleen een kwestie van processen en methodes is, maar vooral van houding en gedrag.
‘Je moet durven loslaten, keuzes durven maken en de ander serieus nemen in zijn vakkennis. Dat vergt lef, maar het betaalt zich terug in vertrouwen en resultaat. Als je elkaar begrijpt en stappen vooruit zet, geeft dat energie. Bovendien worden we dan als sector ook interessanter voor jong talent.’
Het experiment is een voorbeeld van hoe het Platform V&R de markt en Rijkswaterstaat al in een vroeg stadium bij elkaar wil brengen. ‘Daarmee creëren we een omgeving waarin we eerlijk over knelpunten kunnen praten en samen oplossingen vinden. Farmsum laat zien dat dit werkt. Je krijgt betere producten, meer voorspelbaarheid en een samenwerking die projecten overstijgt.’
Enthousiasme voor vervolg
Het experiment was best ambitieus en zeker intensief. In tien weken een complete sluiskolk doorlopen, vroeg veel inzet en voorbereiding. Toch leverde het tastbare resultaten en enthousiasme op.
‘De nieuwsgierigheid vooraf sloeg al snel om in de overtuiging dat dit de goede weg is,’ zegt Smulders. Dat enthousiasme krijgt nu een vervolg bij de Irenesluis. Daar wordt de aanpak in negen maanden uitgewerkt tot een echte planuitwerking en contractvoorbereiding.
‘In Farmsum hebben we getest hoe het is om de markt eerder te betrekken. Bij de Irenesluis werken we dat verder uit.’
Een vernieuwde aanpak
Voor Smulders is het experiment Farmsum een belangrijke stap vooruit. ‘Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg. In Farmsum hebben we laten zien dat het anders kan. Door eerder samen te werken, elkaar scherp te houden en onzekerheden te delen in plaats van weg te duwen. Dat geeft energie, vertrouwen en meer efficiency. En iedereen wil ervoor gaan.’
Over de Taskforce Infra
De Klankbordgroep Markt en Assetmanagement is een onderdeel van de Taskforce Infra (TFI). De TFI is het samenwerkingsplatform waar Rijkswaterstaat, Bouwend Nederland, Techniek Nederland, NLingenieurs, MKB Infra, Cumela en de Vereniging van Waterbouwers in een open dialoog samen werken aan concrete en doelgerichte oplossingen die bijdragen aan het verhogen van de productiviteit voor de instandhoudingsopgave.
De TFI bestaat uit themagroepen en het Platform V&R waarin inzichten, informatie en kennis op een open en transparante manier worden gedeeld. Het is daarmee een voorbeeld voor de nieuwe manier van samenwerken die nodig is om de grote opgave waar de infrasector voor staat aan te kunnen. Meer weten over de Taskforce Infra? Ga dan naar de website Taskforce Infra.