Deltares, KNMI en Rijkswaterstaat krijgen financiering voor nieuw modelleer lab

Met een investering van €14,5 miljoen realiseren de drie organisaties in vier jaar tijd een open, toekomstbestendige digitale faciliteit die Nederland een blijvende koppositie geeft in digitale weer-, klimaat- en watertechnologie. Het project start op 1 december 2025 en loopt tot eind 2029.

Nieuwe generatie simulatiemodellen

De organisaties gaan een digitale faciliteit bouwen waarmee een nieuwe generatie simulatiemodellen kan worden ontwikkeld voor toepassingen in meteorologie, waterbeheer en klimaatadaptatie.

Simulatiemodellen zijn digitale rekenmodellen die helpen om natuurverschijnselen zoals regenval en het effect ervan op waterstanden beter te begrijpen en te voorspellen. Deze modellen zijn onmisbaar om voor het tijdig geven van waarschuwingen bij stormen, dreiging van overstromingen of wateroverlast, bij tekort aan water of bij verontreiniging.

Ook worden de modellen ingezet om te begrijpen hoe Nederland zich het beste kan aanpassen aan klimaatverandering.

Nieuwe rekentechnieken

De nieuwe faciliteit wordt een test- en ontwikkelomgeving om nieuwe rekentechnieken zoals Artificial Intelligence (AI), quantum algoritmes en grafische processoren te benutten voor betrouwbare modellen in weer-, klimaat- en wateronderzoek: met gestandaardiseerde werkwijzen, reproduceerbare resultaten, schaalbare rekenkracht en efficiënte testmethodes.

Daarmee kunnen de huidige fysica-gebaseerde modellen, die al jarenlang hun waarde bewijzen, worden versneld en verfijnd. Nieuwe AI-modellen vormen een krachtige aanvulling op het bestaande modelportfolio van Deltares, KNMI en Rijkswaterstaat.

Yann Friocourt, functioneel beheerder modelinstrumentarium Rijkswaterstaat: ‘Modellen voor weer, water en klimaat zijn cruciaal voor het werk van Rijkswaterstaat. Ze helpen ons Nederland te behoeden voor overstromingen, te zorgen voor voldoende zoet water en reguleren van een vlot en veilig scheepvaartverkeer. Goed om te zien dat we met de creatie van dit lab nieuwe architecturen en werkwijzen gaan ontwikkelen om nog betere en betrouwbaardere modellen mogelijk te maken.’

Waarom zijn deze modellen belangrijk?

De urgentie is groot: klimaatverandering, de toenemende druk op watersystemen en energietransitie vragen om snellere, nauwkeurigere en beter uitlegbare modellen. Denk bijvoorbeeld aan het versnellen en verbeteren van modellen om de beschikbaarheid van zoet water te voorspellen en de verdeling in droge tijden te optimaliseren. Of aan snellere en meer nauwkeurige modellen voor het Watermanagementcentrum Nederland (WMCN) om 24/7 waterstanden te voorspellen voor effectief waterbeheer en scheepvaartverkeersmanagement.

Opkomende digitale technologieën bieden kansen om modellen efficiënter te maken en te verbeteren, maar vragen wel om nieuwe werkwijzen en digitale infrastructuren. Dat is wat met deze investering gerealiseerd kan worden.

Hanneke van der Klis (Deltares): ‘Met deze financiering kunnen we een grote sprong voorwaarts maken in het toepassen van nieuwe technologie in al die modellen die in onze sectoren zo belangrijk zijn. Bovendien maakt deze nieuwe faciliteit de samenwerking straks zoveel makkelijker, tussen modellenmakers en -gebruikers en tussen onze werelden van weer en water. Zo bouwen we gezamenlijk aan een nieuwe generatie modellen die Nederland en de wereld beter voorbereiden op de uitdagingen van morgen.’

Toegankelijk ecosysteem

iML-WKW is een samenwerking tussen Deltares, KNMI en Rijkswaterstaat, met betrokkenheid van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Deltares en KNMI bouwen gezamenlijk deze nieuwe faciliteit. Rijkswaterstaat brengt concrete casussen in vanuit het waterbeheer en de klimaatadaptatie van Nederland.

Deltares coördineert het project en bewaakt de voortgang en samenwerking tussen de partners. Ook bedrijven, andere overheden en andere kennisinstellingen worden actief betrokken, onder andere via het DigiShape-netwerk.

Zo bouwen we niet alleen aan een nieuwe digitale infrastructuur, maar tegelijkertijd aan een breed toegankelijk ecosysteem rondom het iML-WKW. Werenfried Spit, manager R&D Weer- en Klimaatmodellen bij KNMI: ‘Deze financiering versterkt onze samenwerking om Nederland veilig te maken en te houden. Daar hebben we de kansen die AIML biedt hard voor nodig. Die kunnen we pakken door gezamenlijk infrastructuur te ontwikkelen en gebruiken.’

Waterveiligheid en klimaatbestendigheid

Het iML-WKW levert een belangrijke bijdrage aan het verbeteren van de waterveiligheid en de klimaatbestendigheid van Nederland. De nieuwe generatie modellen die ermee ontwikkeld zullen worden, zorgen voor snellere en betrouwbaardere waarschuwingen bij extreem weer en wateroverlast en maken efficiënter waterbeheer mogelijk bij droogte en verzilting.

Daarnaast draagt het bij aan de versterking van de Nederlandse kennispositie en de export van digitale oplossingen. Het programma stimuleert ook talentontwikkeling via nauwe samenwerking met universiteiten en bevordert innovatie door intensieve samenwerking met private partijen.

Het iML-WKW sluit aan op bestaande platforms zoals het Anemoi-framework van ECMWF en het DigiLab.

De eerste toepassingen worden eind 2026 verwacht.