Sturen op prestaties met RAMS

Rijkswaterstaat beheert veel objecten, van (vaar)wegen tot bruggen. Om te zorgen dat bijvoorbeeld onze bruggen, (vaar)wegen en dijken van hoge kwaliteit zijn, sturen we bij aanleg, beheer en onderhoud op vastgestelde prestatie-eisen. Dit doen we via de RAMS-methode.

Wat is RAMS?

Prestaties van systemen kunnen worden bepaald aan de hand van de zogenoemde RAMS-aspecten. Deze afkorting staat voor de begrippen betrouwbaarheid (reliability), beschikbaarheid (availibility), onderhoud (maintainability) en veiligheid (safety). Dit zijn de belangrijkste prestatie-eisen die wij stellen bij de aanleg, het beheer en het onderhoud van onze infrastructuur en bepalen de kwaliteit van onze infrastructuur.

Om te kunnen sturen op prestaties van systemen doorlopen we onderstaande vaste stappen:

  • Functie en functie-eisen bepalen: Wat moet het systeem kunnen?
  • Prestatie-eisen definiëren: Hoe goed moet het systeem presteren?
  • Risico’s in kaart brengen: Welke bedreigingen beïnvloeden de prestaties, met als uitkomst: Hoe presteert het (huidige) systeem?
  • Beheersmaatregelen uitkiezen: Een afweging maken op basis van prestaties, risico’s, en kosten. Wat kost het leveren van een prestatie?

De Prestatiegestuurde Risico Analyse. Bij Rijkswaterstaat beheren we ontzettend veel objecten. Van geleiderail tot stormvloedkering. Hoe maak je bij aanleg, beheer en onderhoud de juiste keuzes op het goede moment? De Prestatiegestuurde Risico Analyse, kortweg PRA, maakt dit mogelijk. Je neemt een object en doorloopt de volgende vier stappen. Je bepaalt de functies, prestatie-eisen, risicoÕs en beheersmaatregelen. Dit klinkt ingewikkeld, maar eigenlijk maken we dagelijks risicogestuurde beslissingen. Neem je telefoon. Je wilt kunnen bellen metÉ je moeder. Je wilt dit overal en altijd kunnen doen. Maar er kan van alles misgaan. Je batterij raakt leeg, de software vertoont kuren, je laat je telefoon vallen of je hebt geen bereik. DusÉ neem je je oplader mee. Doe je regelmatig software-updates. Koop je een beschermhoesje en zoek je een provider met wel een goede landelijke dekking. Je kan ook altijd een tweede telefoon meenemen. Een mobieltje hebben we allemaal, maar hoe werkt dit dan voor Rijkswaterstaat? We vervangen de telefoon even voor een brug. Een functie van deze brug is natuurlijk autoverkeer over de rivier krijgen. Maar hoe weet je nou welke eisen je wilt stellen? Bij Rijkswaterstaat gebruiken we negen categorie‘n prestatie-eisen. Belangrijk is natuurlijk de betrouwbaarheid van de brug. Je eis is dat-ie niet instort. En beschikbaarheid. Hij mag niet de hele tijd open staan. Zo bepaal je ook de eisen voor onderhoudbaarheid, veiligheid, beveiliging, gezondheid, economie, milieu en politiek. Zo moeten de ondernemers goed bereikbaar blijven en mag de brug niet negatief in het nieuws komen. Negen categorie‘n, hoe ga ik die onthouden? In het Engels vormen de woorden een acroniem: RAMSSHEEP. Of zÕn kortere variant: RAMS. Zie het als eenÉ schapenbruggetje. NuÉ mag je gaan doemdenken. Dit houdt in dat je alle risicoÕs in kaart brengt. Om je te helpen zijn er vier faalcategorie‘n. Hardware falen kan veroorzaakt worden door elk fysiek onderdeel van de brug. Dit tandwiel scheurt bijvoorbeeld gemiddeld na 10.000 omwentelingen. En software falenÉ Wat is de kans dat het besturingssysteem niet doorgeeft dat de brug open moet? Onder menselijk handelen bepalen we onder anderen de kans dat een onderhoudsmonteur een fout heeft gemaakt. Oeps! Tenslotte zijn er externe faaloorzaken. Wat is bijvoorbeeld de kans dat een schip tegen de brug aan vaart? Als je alle faalscenarioÕs op een rijtje hebt, weet je of de brug voldoet aan al je eisen. Bijvoorbeeld: is de beschikbaarheid voldoende? En voldoen we aan de fijnstofnormen? De eerste drie stappen zorgen voor een goed overzicht van de prestatie van de brug. Bij de vierde stap ga je slimme keuzes maken over het object. De Prestatiegestuurde Risico Analyse helpt namelijk bij het kiezen van de juiste maatregelen. Mocht de prestatie van het object op termijn onder de eisen zakken, dan kun je verschillende maatregelen testen op papier. Tandwiel vervangen, software vernieuwen of de monteur bijscholen. Elke maatregel heeft haar eigen effect op de prestatie. Als je weet wat elke maatregel kost, maak je gemakkelijk de juiste keuze. Sommige maatregelen doe je meteen. Sommige op termijn en andere helemaal niet. Omdat het effect daarvan te klein is. Goed te doen. Ja hoor. Als je met jouw kennis en vakmanschap het stappenplan volgt, kom je vanzelf tot de juiste conclusies. En het mooie is: deze aanpak werkt voor onze gehele infrastructuur. Van ontwerp tot beheer. En van geleiderail tot stormvloedkering. Het kost wat tijd om in te voeren, maar de PRA-methode zorgt wel voor transparantie, duidelijke argumentatie en effici‘nt gebruik van middelen. Wat voor effect heeft dit nou op jouw werkproces? Bekijk de folder, volg de e-learning over RAMS en lees de handreiking.

Ten behoeve van een uniforme werkwijze op het gebied van prestatiegestuurde risicoanalyses gebruikt Rijkswaterstaat verschillende standaarden. Via de website Leidraadse zijn deze te downloaden.