(Achtergrond muziek begint. AUDIO DESCRIPTIE: Dit is een animatie van Rijkswaterstaat. TITEL: Maatregel selectieve onttrekking - de bouw van de zoutdam IJmuiden.). VOICE-OVER: Welkom bij het sluizencomplex in IJmuiden, met in het midden Zeesluis IJmuiden, de grootste zeesluis ter wereld. Hier passeren grote schepen, op weg naar zee of het Noordzeekanaalgebied. De zeesluis is een knap staaltje techniek, maar er is een keerzijde. Er stroomt elke keer als er een schip door de zeesluis gaat 10.000 ton zout het Noordzeekanaal in. Dat zoute water is schadelijk voor de natuur, de landbouw en de productie van drinkwater. Om verzilting tegen te gaan bouwen we hier, in het Binnenspuikanaal, een zoutdam. En die werkt als volgt. Zoutwater is zwaarder dan zoetwater. Het zakt dus vanzelf naar de bodem van het kanaal. De dam houdt bovenin het zoete water tegen. Zodra overtollig water via het gemaal en de spuisluis wordt afgevoerd, stroomt het zoute water door een brede opening onderin de zoutdam terug naar zee. Dat noemen we het selectief onttrekken van zoutwater. Dat klinkt misschien heel simpel, maar toch moet er veel werk worden verzet. Zo wordt het kanaal flink verdiept. Vooral op de plek waar de zoutdam komt. Daar wordt het kanaal zo’n 12 meter dieper gemaakt. Maar liefst 800 meter aan damwand zorgt ervoor dat de oevers van het kanaal op hun plek blijven tijdens het uitgraven. Deze damwanden bestaan uit buispalen en damwanddelen die de grond in worden getrild. Tegelijkertijd zetten we op het terrein aan de noordzijde pijlers en betonnen wanden van de dam in elkaar. Zodra we klaar zijn met het dieper maken van het kanaal, plaatsen we de pijlers van de dam. Uiteraard moeten die pijlers goed blijven staan. Daarom trillen we eerst palen de grond in. Met behulp van een kraanschip zetten we de pijlers exact op hun plaats. Hierna worden betonnen wanden tussen de pijlers gehangen. Laatste stap is het plaatsen van een brede stalen deur. Deze deur is onderdeel van de dam en kan open voor onderhoudsschepen. Het lijkt nu van boven alsof het kanaal geheel is afgesloten maar, als je onder water kijkt, zie je onderin de dam een opening van 7 bij 80 meter. Hier stroomt het zoute water doorheen, terug naar zee. Zodra de dam voltooid is, wordt het zoute water direct gescheiden van het zoete. Zo voorkomen we verzilting van het Noordzeekanaal en beschermen we de natuur, de landbouw en ons drinkwater. (AUDIO DESCRIPTIE) (Beeldtekst: Logo Rijkswaterstaat komt in beeld) Meer weten over de zoutdam? Kijk op onze website www.rijkswaterstaat.nl/selectieve-onttrekking of bezoek de Facebookpagina www.facebook.com/RijkswaterstaatNieuweZeesluisIJmuiden. Een productie van Rijkswaterstaat Copyright - 2022 Zout water is schadelijk voor landbouw, natuur en mens. Om het Noordzeekanaal zoet te houden voeren we zo veel mogelijk zout water terug naar de zee. Hier is de selectieve onttrekking voor bedacht. Hoe dat werkt? In theorie heel simpel. Zout water is zwaarder dan zoet water. Het dieper gelegen zoute water in het kanaal moet dus terug naar zee en het bovenste zoete water mag blijven. Een omleiding met daarin een betonnen scherm moet daarvoor zorgen. Het houdt het zoete water tegen en het gemaal pompt het zoute water door een gleuf aan de onderkant weg terug de zee in. We noemen dit principe selectieve onttrekking. Het Binnenspuikanaal wordt nu ook gebruikt door schepen om te wachten en om auto's van boord te takelen. Om de selectieve onttrekking te kunnen realiseren moeten we wel eerst deze zaken verplaatsen naar andere plekken in de buurt. In Den Helder is in het verleden het principe van selectieve onttrekking al op kleinere schaal succesvol toegepast. Binnenkort volgt dus IJmuiden. (Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het beeld wordt geel met wit. Beeldtekst: Meer informatie? Kijk op rijkswaterstaat.nl. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2019.)
Waarom
- Door het gebruik van Zeesluis IJmuiden stroomt, ten opzichte van de Noordersluis, veel meer zoutwater het Noordzeekanaal in.
- Te veel zoutwater is niet goed voor het Noordzeekanaal en de omgeving, vanwege de negatieve effecten op de ecologie in het Noordzeekanaal, de natuur, land- en tuinbouw en ons drinkwater.
- Selectieve Onttrekking gaat verdere verzilting van het Noordzeekanaal en de omgeving tegen.
Hoe
Bouwen van een zoutdam in het Binnenspuikanaal waardoor zoutwater vanuit het Noordzeekanaal terug naar zee stroomt.
Wat?
We bouwen een zoutdam in het Binnenspuikanaal van het sluizencomplex in IJmuiden. Dit is een soort (zoutwater)brievenbus. Omdat zoutwater zwaarder is dan zoetwater, zakt het zoute water naar de bodem. Door een opening onderin de zoutdam stroomt het zoute water via het Spui- en Gemaalcomplex terug naar zee. Het zoete water wordt door de zoutdam tegengehouden en blijft in het Noordzeekanaal.
Rijkswaterstaat heeft het ontwerp en de bouw van de maatregel Selectieve Onttrekking in IJmuiden in 2021 gegund aan Van Hattum en Blankevoort. In oktober 2022 is de aannemer, na voorbereidende werkzaamheden, gestart met de bouw van de zoutdam.
Heb ik last van de werkzaamheden?
Tijdens de werkzaamheden nemen we maatregelen om (verkeers)hinder of (geluids)overlast te voorkomen voor omwonenden. Zo brengt de aannemer palen trillend aan met een trilblok. Dit zorgt voor zo min mogelijk geluids- en trillingsoverlast. Het kan ook zijn dat we palen moet naheien. Hiervoor gebruiken we mantels, ook wel geluidswerende matten, die het geluid absorberen. Als we gaan heien, doen we dit tussen 08.00 en 16.00 uur.
Gebruik van Zeesluis IJmuiden
Er zijn verschillende redenen waarom de maatregel Selectieve Onttrekking nog niet klaar is, terwijl Zeesluis IJmuiden al wel in gebruik is.
Toen in 2014 werd besloten om Zeesluis IJmuiden aan te leggen, moest ook een oplossing komen om de extra hoeveelheid zout dat het Noordzeekanaal binnenkomt bij het gebruik van de zeesluis, te verminderen. Het was op dat moment nog niet bekend wat hiervoor een goede maatregel zou zijn. In de jaren hierna is daar uitgebreid onderzoek gedaan.
Selectieve Onttrekking bleek een veelbelovende maatregel. De maatregel is uitgebreid getest en in 2019 kregen we de bevestiging dat de zoutdam voldoende zout terug zou brengen naar zee. In 2021 is het werk gegund aan de aannemer en ging het traject voor de zoutdam echt van start.
Aanbodgestuurd schutten
Voordat de zoutdam werkt, is het 2024. Om de zoutwaardes in het Noordzeekanaal niet te hoog op te laten lopen, zijn we in de tussentijd terughoudend met het gebruik van Zeesluis IJmuiden.
Totdat de zoutdam klaar is, schutten we daarom aanbodgestuurd. Aanbodgestuurd schutten betekent dat we naast Zeesluis IJmuiden ook de Noordersluis blijven gebruiken om schepen te schutten. Er wordt per schip gekeken of het schip door de Noordersluis of door Zeesluis IJmuiden gaat.
Wanneer
| 2024 | Plaatsen van de pijlers, betonnen wanden en een beweegbare stalen deur |
|---|---|
| Najaar 2024 | Testen van de installaties |
| 2025 | Zoutdam gereed en project afgerond |
Deze planning kan nog veranderen.
