Onderzoeken in en rond de Waddenzee

Er vinden in de Waddenzee en in de zeegaten verschillende onderzoeken plaats om ook in de toekomst goed kust-, water- en natuurbeheer uit te voeren. We kunnen dit dynamische en unieke gebied alleen onderhouden met nieuwe kennis, inzichten en innovaties.

Op dit moment voeren we in en rond het Amelander Zeegat tussen Terschelling en Ameland verschillende onderzoeken uit naar hoe de natuur ons kan helpen bij het versterken van de kust en het beheren van het Waddengebied. Maar ook hoe wij de natuur kunnen helpen zich aan te passen aan de stijgende zeespiegel.

Pilotsuppletie Amelander Zeegat: Kustgenese 2.0

5 miljoen m³ zand geeft inzicht in verplaatsing zand en water

Een van de onderzoeken, Kustgenese 2.0, is het uitvoeren van een pilotsuppletie in de buitendelta, het relatief ondiepe gebied tussen Terschelling en Ameland. Met deze proef willen we kennis opdoen over de werking van zeegaten en hoe de Nederlandse kust op een duurzame manier kan meegroeien met de zeespiegelstijging.

In een jaar tijd (tussen maart 2018 en februari 2019) is 5 miljoen m³ zand op de zeebodem van het Amelander Zeegat gelegd.

Zo krijgen we meer inzicht in verplaatsingen van water en zand in het zeegat en de wisselwerking tussen de Noordzee en de Waddenzee. Ook doen we uitgebreid onderzoek naar het (bodem)leven in het zeegat. Zo komen we erachter of zeegaten geschikte locaties zijn om in de toekomst te suppleren.

Veilige kust en gezonde natuur: Natuurlijk Veilig

Suppleren is nodig om de Waddeneilanden te beschermen tegen de zee. Om meer zicht te krijgen op het effect van zandsuppleties op planten en (bodem)dieren, zijn we het (vervolg)onderzoek Natuurlijk Veilig gestart, dat we samen uitvoeren met 10 natuurorganisaties.

We verzamelen gegevens over jonge vissen, bodemdieren en sediment (zand en slib) net voor de kust. Dit doen we door middel van metingen op de stranden van Ameland en Schiermonnikoog. Het ondiepe water heeft een belangrijke kinderkamerfunctie voor vissen. Zo komen we erachter wat de suppleties voor gevolgen hebben op de lange termijn. En of de ondiepe kustzones goede locaties zijn voor suppleties.

Het verzamelen van gegevens over de eilandkusten is ook van belang voor goed water- en natuurbeheer van de Waddenzee. Deze systemen zijn namelijk met elkaar verbonden: ze wisselen zand en organismen uit.

In onderstaande video leggen we uit hoe het ecologisch onderzoek bij Natuurlijk Veilig in zijn werk gaat.

(Beeldtitel: Natuurlijk Veilig. Beeldtekst: Onderzoek voor het behoud van de kust met zorg voor de natuur. Gerard Janssen:) RUSTIGE MUZIEK GERARD JANSSEN: Het project Natuurlijk Veilig is een samenwerkingsproject van Rijkswaterstaat met een aantal natuurorganisaties zoals Natuurmonumenten, de Waddenvereniging Stichting De Noordzee en nog een aantal andere. Wij gaan samen met deze partners proberen om de effecten van zandsuppleties op de natuur in beeld te brengen. DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT VERDER (Tegen de zijkant van het schip Luctor slaan golven. De Nederlandse vlag wappert in de wind. André Dijkman-Dulkes:) ANDRÉ DIJKMAN-DULKES: Oké, we gaan vandaag starten met het onderzoek. We hebben net de echosounder overboord gehangen. De echosounder is een apparaat dat in de waterkolom kijkt. Dus waarbij we ook de pelagische vis op het scherm kunnen waarnemen. Achter ons zien we de boomkor, die wordt nu in orde gemaakt en daarmee gaan we straks vissen. (Een net komt omhoog uit zee. Iemand pakt een emmer en giet de inhoud op een tafel.) Oké, we staan nu bij de uitzoektafel. De vangst is net bovengekomen. De mannen en dame hier zijn aan het sorteren. Je ziet dat ze alles keurig netjes op soort brengen alvast, in een bakje leggen zodat we het zo mee kunnen nemen naar binnen toe en kunnen meten en wegen. Wat we net gezien hebben, is bijvoorbeeld haring en sprot. Op de echosounder zagen we al een schooltje voorbijkomen en we zien nu dat we daadwerkelijk ook wat pelagische vis gevangen hebben. Op elke vislocatie doen we na de vistrek een zogenaamde secchischijfmeting. Met de secchischijf meten we het doorzicht van het water. (Aan een touw zakt de schijf in zee en wordt dan weer opgehaald.) DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT VERDER We zijn nu bezig met het boxkorren. We nemen een hap zand en die wordt dan gespoeld en dan gaan we kijken wat daar voor leven in zit. Voor het onderzoek naar het onderwaterleven met betrekking tot de zandsuppletie, uitgevoerd door Rijkswaterstaat willen we natuurlijk ook in het hele ondiepe kustdeel kunnen bemonsteren. Met de rubberboot worden we in staat gesteld om op het strand te komen en om vistrekken te doen tussen de één en de drie meter. Zo gauw we op het strand zijn doen we zowel een strandzegentrek als een trek met een boomkorretje. Daarnaast doen we op het strand met de steekbuis een hap zand uit de bodem waarbij we ook weer een korrelgrootte kunnen gaan bepalen die belangrijk is voor de zandsuppletie en waarbij we het monster meenemen aan boord en dat meegaat naar het laboratorium om voor de rest uitgezocht te worden. (Op het strand is Gerard samen met een andere man met netten bezig.) DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT VERDER De gegevens waar we in geïnteresseerd zijn hebben te maken met het feit dat hier een kinderkamer voor de kust is voor jonge vis. Dus we zijn in vis geïnteresseerd, maar ook wat ze eten, de bodemdieren en natuurlijk ook weer waar die bodemdieren in leven, in het sediment. (Een man loopt over het strand.) De gegevens die uit dit onderzoek naar voren komen hier op Schiermonnikoog, dat een natuurlijk strand is vergelijken met Ameland, waar gesuppleerd is. Die gegevens gaan we gebruiken om op een zo natuurlijk mogelijke manier te suppleren. Dat wil zeggen dat de effecten op de natuur zo minimaal mogelijk zijn. En dat is van belang, want we zoeken uiteindelijk bij Rijkswaterstaat naar een balans tussen enerzijds de kustveiligheid en anderzijds het natuurbehoud. En dat is van belang niet alleen voor de Noordzeekust, waar we hier staan maar ook voor de Waddenzee. DE RUSTIGE MUZIEK EBT WEG (Het beeld wordt groen met wit. Beeldtekst: Meer informatie? Kijk op natuurlijkveilig.nl. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2019.) (Rechts van de beeldtekst staan de logo's van Rijkswaterstaat, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Staatsbosbeheer, Waddenzee Werelderfgoed, Duinbehoud, PWN, LandschappenNL, Natuurmonumenten, Dunea, Waternet, Stichting De Noordzee, Vogelbescherming Nederland en Waddenvereniging.)

Meer onderzoeken Waddengebied

Daarnaast onderzoeken we in het Waddengebied de invloed van stormen op strand, duinen en kwelder. En ook hoe we met dynamisch duinbeheer en kustlijnzorg om moeten gaan. Al deze onderzoeken werden voorafgegaan door een nulmeting in de vorm van het project Kustgenese 2.0.