OICE-OVER: Heerlijk, een dagje naar het strand. MEEUWEN KRIJSEN (Een jongen bouwt een zandkasteel.) Goed gelukt. (Hij lacht.) Het strand en de duinen zijn om van te genieten en de kust beschermt ons tegen de zee. Bijvoorbeeld tegen overstromingen. Maar zand verplaatst zich. Je kunt het zien als een kringloop van zand. Dat werkt zo: Golven, de stroming en de wind nemen steeds wat zand mee van de kust en leggen het verderop weer neer. (Zand belandt in de zee.) Wanneer het stormt, kan er zand afslaan van de duinen. Dat zand blijft meestal vlak voor het strand onder water liggen. Bij rustiger weer spoelt dat zand vanzelf weer aan. Maar soms werkt de kringloop niet goed. Dan verdwijnt er zand naar zee. Bijvoorbeeld doordat er ergens veel stroming staat. (Zand drijft weg.) En dat kan een probleem worden. Want er moet wel genoeg zand zijn om door te stuiven naar de duinen. We hebben immers brede duinen nodig om ons te beschermen tegen de zee. En om ruimte te houden voor natuur en recreatie. (Een picknick.) Ook is er meer zand nodig om de kust te laten meegroeien met de stijging van de zeespiegel. (De kust krimpt.) Daarom helpen wij de natuur een handje met zandsuppletie. (Er vaart een schip.) Kijk, dat schip noemen we een sleephopperzuiger. Daarmee brengen we zand uit de Noordzee naar het strand. Via buizen wordt het zand op het strand gespoten. Machines spreiden het zand daar verder uit. (Een graafmachine.) Zand op het strand spuiten, is niet altijd nodig. Soms is het al genoeg om extra zand aan te brengen op de zeebodem, vlak voor de kust. Daarna spoelt het met de golven naar het strand. Na suppletie verstuift het nieuwe zand naar de duinen. Die blijven daardoor breed genoeg. Zo houden we onze kust sterk en veerkrachtig. Kortom: met zand uit de Noordzee houden we de kust op z'n plaats. En kan de kringloop van het zand weer zijn werk doen. Zo blijft ons land beschermd tegen de zee. Ook nu de zeespiegel stijgt. ZEE EBT WEG (Het beeld wordt geel met wit. Beeldtekst: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Meer informatie? Kijk op rijkswaterstaat.nl/kustonderhoud. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2025.)
Kustonderhoud
Van Zeeland tot en met de Waddeneilanden: Nederland heeft een uitgestrekte kustlijn met zand en duinen. Deze kust beschermt ons land tegen de zee en biedt ook ruimte aan natuur, recreatie en bijvoorbeeld drinkwaterwinning.
Zandsuppletie
De kust slijt echter voortdurend onder invloed van wind, golven en stroming. Rijkswaterstaat versterkt de kust met zand. Zo houden we de kust op zijn plaats en blijft ons land beschermd tegen de zee.
Dat doen we met behulp van 'zandsuppleties'. Daarbij brengen baggerschepen zand uit de Noordzee aan op het strand of op de zeebodem vlak voor de kust. Zo houden we de kustlijn op zijn plaats en blijft ons land veilig tegen een overstroming.
Zand als middel om de kust te versterken past goed bij onze zandige kust, met zijn stranden en duinen. Doordat we de kust op zijn plaats houden met zand, blijft er ook ruimte voor andere functies van de kust, zoals natuur, recreatie en drinkwaterwinning. Zo kunnen we ook flexibeler inspelen op de ontwikkeling van de kust, zoals de zeespiegelstijging, dan met ‘harde’ maatregelen als dammen en dijken.
We onderhouden de kust samen met de waterschappen. De waterschappen zijn verantwoordelijk voor het beheer van de waterkering en de duinen.
Kustlijnzorg
Rijkswaterstaat versterkt de Nederlandse kust met behulp van zandsuppleties uit het Programma Kustlijnzorg. Jaarlijks meten we de kust op om te zien hoeveel zand er ligt.
Op plaatsen waar de zee zoveel zand van de kust heeft meegenomen dat de waterveiligheid in het geding kan komen, vullen we de kust aan met zand van de Noordzeebodem. In ons suppletieprogramma staat waar we, naar verwachting, de komende jaren zand moeten aanbrengen om de kust op zijn plaats te houden.
Jaarlijks brengen we gemiddeld 10 miljoen m3 zand aan op de zeebodem of op het strand. Dit is vergelijkbaar met 7 keer voetbalstadion De Kuip tot de nok toe gevuld met zand.
Waar en wanneer voeren we kustonderhoud uit?
Waddenkust
Planning kustonderhoud Waddenkust
Hollandse kust
Planning kustonderhoud Hollandse kust
Deltakust
Planning onderhoud Deltakust
Basiskustlijn
Om te bepalen waar de zeebodem of het strand onderhoud nodig hebben, meten we jaarlijks de kust. Deze gegevens vergelijken we met de Basiskustlijn, onze 'meetlat', die aangeeft hoeveel zand op een locatie nodig is om de kust veilig te houden. We zorgen voor extra zand, als op een bepaalde plek volgens de Basiskustlijn minder zand ligt dan nodig.
Elke 4 jaar stellen we een plan op voor het onderhoud aan de Nederlandse kust. We voeren deze plannen in 5 jaar tijd uit. Ieder jaar bekijken we op basis van kustmetingen of aanvullingen of wijzigingen nodig zijn. Soms voegen we locaties toe, als blijkt dat daar onderhoud nodig is. Ook kan het onderhoud op geplande locaties aangepast worden, bijvoorbeeld omdat er meer of minder zand nodig is.
De Basiskustlijn is sinds 1990 een aantal keer aangepast, bijvoorbeeld op plekken waar de kust versterkt en uitgebouwd is.
Video: Waar moet er zand bij voor het onderhoud van de kust?
Kustlijnkaart
In de onderstaande kaart kunt u per locatie zien hoe de Nederlandse kust zich ontwikkelt ten opzichte van de Basiskustlijn.
Rapporten Kustlijnkaarten
De resultaten van de metingen, die we per boot of vliegtuig uitvoeren, en toetsingen verschijnen jaarlijks ook in het Kustlijnkaartenboek. Daarin staan de toetsingsresultaten per kustvak (deel van de kustlijn) en de bijbehorende kustlijnkaarten. Raadpleeg het rapport Kustlijnkaarten 2024 en oudere kustlijnrapporten.
