‘Met natuurontwikkelingsprojecten maak je iets moois dat generaties lang blijft bestaan’

Eind 19ᵉ eeuw werden er zo’n 100.000 zalmen per jaar gevangen in de Nieuwe Maas. Nu is deze vissoort amper nog te vinden in de Nederlandse wateren.

Esther Ubink en haar team doen er alles aan om de ecologische waterkwaliteit in Nederland te verbeteren, zodat de condities worden geschapen waardoor de zalm, de paling en andere trekvissen terug kunnen keren.

2 sporen

Maar wat houdt kwalitatief goed oppervlaktewater eigenlijk in?

‘Er zijn 2 sporen’, legt Ubink uit. ‘Allereerst heeft het te maken met de hoeveelheid chemische stoffen in het water. We hebben natuurlijk regels voor het lozen van vervuilende stoffen in de rivier en voor het gebruik van mest en pesticiden.'

'Desondanks is de concentratie van sommige stoffen te hoog, waardoor de waterkwaliteit niet aan de eisen voldoet.’

Het 2ᵉ spoor gaat over ecologisch gezonde rivieren. Daar houdt Ubink zich mee bezig. Haar team stelde per riviertak vast waar een gezonde rivier aan moet voldoen.

‘Over het algemeen moet een gezonde rivier ruimte bieden aan een gezond ecosysteem waarin je bepaalde vissoorten, maar ook planten terugziet die passen bij dat deel van de rivier.’ Dat betekent bijvoorbeeld groene, brede en ‘flauwe’ oevers, in plaats van kaarsrechte stenen oevers.

Ubink: ‘Door ervoor te zorgen dat oevers niet recht aflopen maar met een helling, staan grote delen af en toe onder water. Hierdoor creëer je de optimale groeiomstandigheden voor planten, met zones waar vissen kunnen rusten en voedsel kunnen vinden.'

'Daarna kunnen ze weer verder met hun reis door de rivier. Eigenlijk maken we wegrestaurants voor de vissen!’

Natuurvriendelijke oevers

Een mooi voorbeeld van een project dat Ubinks team onlangs afrondde, is het Eiland van Brienenoord.

‘Op dit bestaande recreatie-eiland hebben we geulen aangelegd met natuurvriendelijke oevers. Ook kwam er een lange dam, met daarachter een flauwe oever. Daar kunnen planten weer groeien. Een bijkomend voordeel is dat de natuur er ook echt mooier van wordt. Er is gewoon meer te zien en te beleven.'

Sinds de afronding van dit project weten steeds meer Rotterdammers het eiland te vinden, om er te wandelen en te genieten van de natuur.

Samenwerking met waterschappen

‘We hebben op dit moment nog zo’n 12 projecten lopen’, aldus Ubink. ‘Zo zijn we onder andere bezig met het getijdenpark Feijenoord en met de aanleg van langsdammen – stenen dammen in de vaargeul, parallel aan de oever – in de Nieuwe Waterweg.'

'Ook bij Gorinchem hebben we een geul aangelegd. We werken daarnaast veel aan vispassages, samen met de waterschappen. Door de vele sluizen en gemalen is het soms lastig voor vissen om daar doorheen te komen.'

'En dat is wel nodig, want vissoorten zoals de paling willen kunnen migreren tussen de rivieren en de regionale wateren van de waterschappen. Vispassages helpen hen die sluizen en gemalen te passeren.’

Natuur voor alle generaties

Of alle projecten voor de KRW-deadline klaar zijn, is nog een uitdaging. Toch is de harde deadline van 2027 niet wat Ubink drijft. 

‘Ik heb altijd aan water- of natuurontwikkelingsprojecten gewerkt. Als een project eenmaal is ingericht, heb je iets moois gemaakt dat generaties lang blijft bestaan. Het is dan 10 jaar later fantastisch om te zien hoe de natuur zich heeft ontwikkeld en hoe mooi het is geworden.’