'We stemmen de hinder in goed overleg met elkaar af'

In Oost-Nederland heeft Rijkswaterstaat intussen goede ervaringen opgedaan met een gebruikersoverleg voor de binnenvaart, recreanten, verladers en watergebonden bedrijven. Diverse gebruikers zitten regelmatig met Rijkswaterstaat om tafel om bijvoorbeeld gepland onderhoud te bespreken. Dit idee is als pilot naar Zuid-Nederland gehaald.

'Om eerder en transparanter te overleggen, hebben we besloten om voor Oost- en Zuid-Nederland één gezamenlijk overleg voor de gehele Maascorridor en het Maas-Waalkanaal te houden. Vorig jaar zijn we met de pilot gestart.'

Ons werk staat nooit stil

Kamp is als omgevingsmanager dagelijks betrokken bij het onderhoud, de inspectie en verbetering van vaarwegen, oevers, stuwen, sluizen en bruggen in Zuid-Nederland. Van Eijsden in Zuid-Limburg tot de Biesbosch in West-Brabant. Een scala aan werkzaamheden: van instandhouding tot renovaties, van calamiteiten tot de afhandeling van storingen en spoedreparaties. De klok rond.

Stremmingen kosten veel tijd en geld

'Ons werk staat nooit stil, net als de Maas', zegt hij relativerend, 'Met het beschikbare budget willen we beter samenwerken met gebruikers, luisteren, uitleggen wat we doen en hen zo goed mogelijk meenemen in de plannen die we hebben. Denk aan schippers, recreanten, verladers en vervoerders. Stremmingen kosten hen veel tijd en geld, want geschikte omleidingsroutes zoals op de weg zijn er niet altijd.'

Gebruikersoverleg Twentekanalen

Het gebruikersoverleg heeft zijn wortels bij Rijkswaterstaat in Oost-Nederland. In 2012 was het Twentekanaal door een calamiteit bij Sluis Eefde een maand gestremd. 'Door goede samenwerking en overleg met bedrijven en gebruikers hebben wij met elkaar steeds gezocht naar wat binnen de gegeven omstandigheden het maximaal haalbare was. Dat was eigenlijk het begin van het ‘Gebruikersoverleg Twentekanalen', blikt omgevingsmanager Arjan Thielking van Oost-Nederland terug.

'Voor het groot onderhoud van de sluizen Heumen en Weurt is ons omgevingsteam in 2019 met een 'Gebruikersoverleg Maascorridor' gestart. Het doel was in goed overleg met de gebruikers van het Maas-Waalkanaal werkzaamheden en de daarmee samenhangende hinder af te stemmen.'

'We krijgen door de gesprekken meer inzicht in de belangen die er spelen en wie er actief zijn in ons werkgebied. Je kijkt bij elkaar in de keuken. Hierdoor ontstaan kortere lijntjes met onze stakeholders waardoor we sneller kunnen schakelen bij storingen, calamiteiten en vragen. Vertrouwen over en weer is erg belangrijk.'

Agenda: hinder en planning

'Het gebruikersoverleg is een aanvulling op het bestuurlijk overleg met brancheorganisaties zoals Koninklijke BLN Schuttevaer en het dagelijks overleg op verschillende niveaus. Het is een bijeenkomst waar stakeholders aan kunnen meedoen die geïnformeerd willen worden over de hinder op de vaarweg op de korte en middellange termijn', vult Menno Kamp aan.

'Op de agenda staan onderwerpen als: stremmingsplanning, storingen, actuele thema’s en onderwerpen vanuit de gebruikers. Het is de bedoeling dat het overleg 4 keer per jaar wordt gehouden.'

Watersport Verbond doet mee

Een van de deelnemers aan het Gebruikersoverleg is Jo Dohmen van het Koninklijk Nederlands Watersportverbond. Dit is het overkoepelend orgaan van 400 watersportverenigingen (zeil, windsurf, kano en motorsporters). Deze recreanten zijn een belangrijke gebruikersgroep van vaarwegen. Jo Dohmen is lid van het regioteam Limburg, verantwoordelijk voor de contacten met Rijkswaterstaat.

'Waterrecreant in hart en nieren', noemt Jo zich, 'Eerst lang als zeiler, later met een motorvlet. Ik ben vaak betrokken bij renovatie en nieuwbouw van objecten. Vooral veiligheid heeft mijn belangstelling, ik geef hierover lezingen. Nu is er bijvoorbeeld discussie over hoge en lage afmeerbolders.'

De communicatie bij sluizen moet meer aandacht krijgen

'Soms heb ik moeite met de mentaliteit van nieuwe vaarders die zich niets aantrekken van de regels en daarom ben ik voorstander van acties zoals Varen doe je Samen!, met Rijkswaterstaat en waterpolitie. De communicatie bij sluizen moet meer aandacht krijgen met marifoon en omroepinstallatie. Even kort melden wat er aan de hand is, is al voldoende.'

'Als ik het voor het zeggen had dan zou ik een vaarbewijs met praktijktoets verplicht stellen net zoals in het buitenland, een stevige aanpak van snelle motorboten en basisonderwijs over nautische kennis en zwerfvuil bevorderen. Ik ben positief over de samenwerking met Rijkswaterstaat. Bijvoorbeeld bij Sluis Lith en Sluis Panheel, de passantenhaven bij Born en de hoogwatergeul in Lomm. Wij zaten in het verleden regelmatig bij Rijkswaterstaat aan de tafel en nemen van harte deel aan het Gebruikersoverleg.'

OCI: 'Meer ligplaatsen en budget voor sluizen en bruggen'

Een andere deelnemer aan het gebruikersoverleg is OCI. Berry Habets is transportcoördinator bij OCI Nitrogen, een Nederlands chemiebedrijf en producent van ammoniak, kunstmest en melamine. Hun bulk-, tank- en gasschepen bevaren de binnenwateren van heel Europa. Schepen tot 135 m lang.

'We halen heel wat vrachtauto’s van de weg.' Van Stein in Limburg, via Frankrijk tot in Spanje, Duitsland, Litouwen naar Scandinavië. 'De grootste risico's die onze schippers lopen, zijn bij stremmingen, hoog en laag water en ijsvorming. Onze tankschepen varen 'non stop'. Duurzaamheid, efficiency en veiligheid staan voorop. Wij zien veel achterstallig onderhoud, vooral op de Maasroute.'

'Wij maken ons zorgen over de bedrijfszekerheid van de binnenvaart. Er is te weinig budget voor onderhoud aan kunstwerken. Wij ervaren niet veel vertragingen en ik ben in zijn algemeenheid positief over de kwaliteit van de bruggen en sluizen in Nederland. Ik ben super positief over het gebruikersoverleg. In gesprek blijven met elkaar, meedenken is belangrijk.'

Evaluatie in najaar 2022

De proef met het gebruikersoverleg wordt in het najaar van 2022 geëvalueerd. Arjan Thielking: ‘De samenwerking tussen Rijkswaterstaat Oost- en Zuid-Nederland zie ik als een kruisbestuiving. Het zou goed zijn als dit concept wordt uitgerold over heel Nederland. We horen dat er ook belangstelling voor onze aanpak is vanuit andere delen van Nederland. Grote klanten, zoals For Farmers (veevoer), VARO Energy (brandstof), PTCBA (verlader) en Danser Group (containers), varen immers nationaal en vertellen hierover.’

Menno Kamp: 'Een gebruikersoverleg kan het begrip over en weer vergroten. Dat levert uiteindelijk meer tevreden gebruikers op. En voor hen zijn we uiteindelijk aan het werk!'