Incidentbestrijding op de Noordzee: van losgekomen boei tot olieramp
De Noordzee grenst aan 7 verschillende landen en is 1 van de drukste vaarwegen ter wereld. Daarbij is het Nederlandse gedeelte goed voor een oppervlakte van zo’n 58.500 km2. Een cruciale infrastructuur dus. Daarom grijpen we bij een incident op de Noordzee zo snel mogelijk in. Maar hoe doe je dat in zo’n enorm gebied met zoveel belanghebbende partijen? Michiel Visser, nautisch adviseur Rijkswaterstaat, vertelt hier meer over.
Welke incidenten voorkomen en hoe vaak, is volgens Visser lastig te voorspellen. ‘Een jaar waarin niets gebeurt, bestaat niet. Ieder jaar verliezen boten hun ankers, kunnen er walvissen aanspoelen of zinkt er een boot. Ook kan er lading van een boot af vallen of olie in het water terechtkomen. Laatst kwam er bijvoorbeeld een boei los die over de Noordzee dreef, dwars door de scheepvaartroutes heen. Dat zorgde voor veel verwarring bij schippers.’
Op elk vaarwegincident voorbereid
Hoe zorg je ervoor dat je zo snel mogelijk kan ingrijpen bij een incident? ‘Ik noem het altijd de gereedschapskoffer. Daar zitten de plannen, het oliebestrijdingsmateriaal, partijen waar we mee samenwerken, schepen en opruimspullen in die we nodig hebben bij een incident. In de koffer zitten alle middelen om een incident te bestrijden.’
Visser heeft als nautisch adviseur bij een incident de rol van voorzitter van het bestrijdingsteam. Het incident krijgt een fase toegewezen die de ernst van de situatie aangeeft. Zo worden met behulp van de gereedschapskoffer de grootte van het team en de verschillende maatregelen bepaald. ‘Bij fase 0 proberen we er als 1e voor te zorgen dat indien er een veroorzaker is, dat die zijn eigen rommel opruimt. Bij fase 1 werkt de nautisch adviseur samen met iemand uit het bestrijdingsteam, bijvoorbeeld een jurist, iemand van voorlichting of een bergingsadviseur. Fase 2 is de meest ernstige situatie en heb je te maken met een compleet bestrijdingsteam.’
Ook zijn er plannen en regelingen waarmee wordt gewerkt, zoals het Incidentbestrijdingsplan Noordzee. Visser: ‘Daar staan allerlei scenario’s in beschreven. Van olieverontreiniging tot een gezonken schip of aanspoelen van gezonken spullen op het strand. Verder staat in de plannen wie verantwoordelijk is, wie wat moet doen en wetten en regelingen waar we ons aan moeten houden.'
Communicatie tussen partijen
Wanneer Rijkswaterstaat moet ingrijpen en welke partijen nog meer worden ingeschakeld, is afhankelijk van het incident. ‘De Kustwacht heeft de middelen om constant te monitoren wat er op zee gebeurt. Zij zijn onze ogen en oren op het water en geven het aan als er een incident plaatsvindt. Vervolgens wordt bepaald wie wat moet doen. De Kustwacht doet alles op en over het water en als het de waterkwaliteit of de bodem raakt, komt het bij ons terecht.'
‘In zo’n situatie kunnen we putten uit onze eigen expertise. Zo weet de Landelijke Coördinatiecommissie Milieuverontreiniging Water van Rijkswaterstaat wat voor gevolgen een incident kan hebben voor de waterkwaliteit.’ Hierdoor kan Rijkswaterstaat in korte tijd een strategie opzetten, de juiste partijen inschakelen en maatregelen nemen.
Internationale samenwerking Noordzee
Internationaal werkt Rijkswaterstaat samen met de landen die aan de Noordzee grenzen. Deze afspraken zijn vastgelegd in het Bonn Agreement. ‘Een incident op zee houdt zich niet aan de grenzen. Door het samenwerkingsverdrag werken we met alle Noordzeelanden samen bij maritieme incidenten.’ Als een land in de problemen zit, kan er altijd een verzoek worden gedaan tot hulp. ‘Een aantal jaar geleden was er een aanvaring in België waarbij olie vrij kwam. Toen kregen we een verzoek om hulp en zijn we gelijk bijgesprongen. Je kan het beter zo snel mogelijk bij de bron aanpakken. Als je niet snel ingrijpt, heb je daar later alleen maar meer last van. Zo werken we samen aan een schone en goed bevaarbare Noordzee.’
Webinar 50 jaar beheer Noordzee
Rijkswaterstaat heeft iets te vieren. Op 1 april 2021 beheren wij precies 50 jaar de Noordzee. Ter gelegenheid hiervan organiseren wij op deze dag een webinar waarin we terugkijken op 50 jaar Noordzeebeheer, maar natuurlijk ook oog hebben voor het heden en de toekomst. U kunt zich op de aanmeldpagina aanmelden om het webinar bij te wonen. Meer informatie vindt u op de website Noordzeeloket.